6η Αυγούστου 2011: Όταν το Λονδίνο φλέγονταν

Αφορμή για τα βίαια επεισόδια στη βρετανική πρωτεύουσα ήταν οι φονικοί πυροβολισμοί αστυνομικών κατά του Μαρκ Ντάγκαν στο προάστιο Τότεναμ. Οι πραγματικές συνθήκες θανάτου του ιρλανδικής και τζαμαϊκανικής καταγωγής 29χρονου παραμένουν μέχρι σήμερα ανεξακρίβωτες. Οι διωκτικές αρχές ισχυρίζονται ότι ο Μαρκ Ντάγκαν επέβαινε σε ταξί αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει το όπλο του, ενώ η οικογένεια του θύματος το αμφισβητεί. Γεγονός είναι ότι η αστυνομία εντόπισε ένα όπλο λίγα μέτρα από το σημείο όπου ο 29χρονος άφησε την τελευταία του πνοή.  

Μόλις δύο μέρες μετά, στις 6 Αυγούστου ξεσπούν επεισόδια σε βάρος αστυνομικών. Καταστήματα λεηλατούνται και στη συνέχεια παραδίδονται στις φλόγες. Σαν πυρκαγιά η βία μεταπηδά από προάστιο σε προάστιο και από συνοικία σε συνοικία.Για τους περισσότερους κατοίκους του Τότεναμ το καθοριστικό στοιχείο της όλης υπόθεσης είναι ότι για μια ακόμα φορά έχανε τη ζωή του από αστυνομικά πυρά ένας άνθρωπος με σκούρο δέρμα. Από την τυφλή βία στο Λονδίνο, αλλά και τις γύρω πόλεις καταστρέφονται ολόκληρα τετράγωνα. Περίπου 100 οικογένειες χάνουν τα σπίτια τους.

Καθοριστικός ο ρόλος της κοινωνικής δικτύωσης

Σημαντικό ρόλο στον συντονισμό των επεισοδίων διαδραματίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα χρόνο μετά τα επεισόδια ένας αστυνομικός παραδέχεται, μιλώντας στην εφημερίδα Guardian: «Ποτέ δεν είχαμε στη διάθεσή μας τα απαραίτητα λογιστικά για να ‘χτενίσουμε‘ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν υπήρχε τέτοια ανάγκη μέχρι τότε»

Τόσο ο τότε δήμαρχος του Λονδίνο Μπόρις Τζόνσον, όσο και ο τότε πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον διέκοψαν τις καλοκαιρινές τους διακοπές και έσπευσαν στο Λονδίνο. Όμως οι προσπάθειες του τότε δημάρχου να εμφανιστεί ως ικανός διαχειριστής της κρίσης απέτυχαν. Σε επίσκεψή του σε μια από τις πληγείσες συνοικίες αποδοκιμάστηκε από κατοίκους, οι οποίοι ισχυρίστηκαν ότι η αστυνομία τούς άφησε στη μοίρα τους, αλλά και από υποστηρικτές του Μαρκ Ντάγκαν. Η άποψη του Μπόρις Τζόνσον ότι οι ταραξίες ήταν απλά κακοποιοί υιοθετήθηκε ωστόσο από τα μέσα ενημέρωσης και έπεισε τη βρετανική γνώμη.

Τα επεισόδια ενδέχεται να επαναληφθούν

Τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα, λέει ο καλλιτέχνης Μπαφ Ακότο, για τον οποίο τα έκτροπα πριν από δέκα χρόνια συνδέονται άμεσα με ιστορικά κινήματα διαμαρτυρίας στη χώρα, όπως τις απεργίες των ανθρακωρύχων στη δεκαετία του ΄80. «Πρόκειται για καθαρά βρετανική υπόθεση», τονίζει ο βρετανός καλλιτέχνης. Εξεγέρσεις σαν αυτές δείχνουν ότι το λεγόμενο κοινωνικό συμβόλαιο δεν ανταποκρίνεται πια στις ανάγκες της κοινωνίας.

Με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα ετών από τα βίαια επεισόδια ο Μπαφ Ακότο παρουσιάζει την έκθεση Riots, η οποία αναδεικνύει κυρίως το ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Θεωρεί ότι το διαδίκτυο παρέχει νέες δυνατότητες στο κίνημα διαμαρτυρίας. Δεν είναι τυχαίο, λέει ο βρετανός καλλιτέχνης, ότι την ίδια εποχή πριν από δέκα χρόνια ξεκίνησε και η λεγόμενη «Αραβική άνοιξη». Κατά την εκτίμησή του, από τα επεισόδια του Λονδίνου ξεπήδησε αρκετά χρόνια αργότερα το κίνημα Black Lives Matter και Extinction Rebellion. Οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα, σε κομβικά σημεία των τότε γεγονότων, να δουν στο κινητό μέσω κωδικού QR τα εκθέματα και να αποκτήσουν μια εικόνα πόσο ρευστά είναι τα όρια μεταξύ ψηφιακής και αναλογικής πραγματικότητας.

Θα μπορούσαν και σήμερα να ξεσπάσουν επεισόδια όπως τότε; Ο Μπαφ Ακότο πιστεύει πως ναι διότι, όπως τονίζει, οι κοινωνικές ανισότητες εξακολουθούν να υφίστανται.

Κρίστοφ Μάιερ, dpa

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος