300 χρόνια από τον θάνατο του Λάιμπνιτς

Σε όλη του τη ζωή δεν έπαψε να αναζητεί απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρωπότητας. Ο μαθηματικός και φιλόσοφος Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς, ο οποίος πέθανε στις 14 Νοεμβρίου πριν από ακριβώς 300 χρόνια, είναι σήμερα γνωστός για την αισιόδοξη φιλοσοφία του, καθώς πίστευε ότι  το σύμπαν μας είναι το καλύτερο δυνατό που θα μπορούσε να δημιουργήσει ο Θεός. Ο Γερμανός φιλόσοφος θεωρείται το τελευταίο καθολικό πνεύμα (homo universalis) μιας συναρπαστικής εποχής που ξεκίνησε στα χρόνια της Αναγέννησης.

Η βιβλιοθήκη «Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς» που βρίσκεται στην Κάτω Σαξονία διαφυλάσσει τα κατάλοιπα του μεγάλου φιλοσόφου: 200.000 χειρόγραφες σελίδες, μεταξύ των οποίων και η αλληλογραφία του με 1.300 παραλήπτες από όλο τον κόσμο, η οποία ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO.

Στη φετινή επέτειο εκτίθενται «διαμάντια» από τα κατάλοιπα του Λάιμπνιτς, τα οποία μέχρι σήμερα δεν είχε δει το κοινό. Η έκθεση «1716: ο τελευταίος χρόνος στη ζωή του Λάιμπνιτς» παρουσιάζει τα μεγάλα θέματα που απασχόλησαν τον ιδιοφυή επιστήμονα, ο οποίος υπηρέτησε ως αυλικός σύμβουλος και βιβλιοθηκάριος στον πριγκιπικό οίκο του Ανοβέρου.

Ως μαθηματικός ο Λάιμπνιτς ήταν πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του. Χωρίς το δυαδικό σύστημά του δεν θα υπήρχαν σήμερα ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Και η υπόθεσή του ότι ο χώρος δεν είναι απόλυτος προετοίμασε τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν.

Ένας ερευνητής με έφεση στην περιπέτεια

Ο Λάιμπνιτς ωστόσο δεν περιορίστηκε μόνο στη θεωρία, καθώς ήταν ένας ερευνητής με έφεση στην περιπέτεια. Ο αυλικός σύμβουλος σκαρφάλωνε στα βουνά κι έφτιαχνε ανεμόμυλους που κινούσαν στη συνέχεια αντλίες, κι επειδή ήταν δύσκολο να γράφει επάνω στην άμαξα που κουνιόταν σχεδίαζε άνετα καθίσματα και καμπίνες για ταξίδια με όλα τα κομφόρ. Πάντα είχε τη συνολική εικόνα του κόσμου εμπρός στα μάτια του. Για παράδειγμα η ημιτελής του ιστορία του οίκου του Ανοβέρου ξεκινά με τη δημιουργία της Γης. Για τον σκοπό αυτό διέθετε δική του συλλογή απολιθωμάτων, ακόμα κι έναν απολιθωμένο χαυλιόδοντα μαμούθ, που εκτίθεται τώρα στο Ανόβερο.

Η ιδιοφυία του Λάιμπνιτς φαίνεται σε διάφορα εκθέματα που παρουσιάζονται στην έκθεση. Για παράδειγμα σε ένα χαρτί συνυπάρχουν τεχνικά σχέδια, φιλοσοφικές ιδέες, μαθηματικές εξισώσεις και κουτσομπολιά της πριγκιπικής αυλής. Τώρα οι επιστήμονες σχεδιάζουν να συναρμολογήσουν τα 7.000 φύλλα χαρτιού, που αποτελούν το έργο του Mathematika, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Η έκδοση του συνόλου του έργου του, η οποία ξεκίνησε το 1923, αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2055. Κι ίσως στα κατάλοιπα του Λάιμπνιτς να κρύβονται ακόμη εκπλήξεις που μπορεί να αλλάξουν την εξέλιξη της επιστήμης. Ωστόσο ο μαθηματικός και φιλόσοφος δεν έθεσε μόνο τα θεμέλια πολλών σύγχρονων επιστημονικών εξελίξεων. Ήταν επίσης ένα πνεύμα που αναζητούσε την ισότητα και την ειρήνη για όλο τον κόσμο.

Κριστίνα Στιχτ (dpa)