Το τηλεφώνημα Τραμπ-Ζελένσκι και η Γερμανία

Οικονομική βοήθεια

Εδώ ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει μεγάλο λάθος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), η Γερμανία βρίσκεται στην τρίτη θέση, μετά την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, ενώ σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας κατατάσσεται στη δεύτερη θέση μετά την ΕΕ αναφορικά με την ανθρωπιστική βοήθεια. Από την προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, η Γερμανία υποστήριξε την Ουκρανία με περίπου 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά, 1,18 δισεκατομμύρια διμερώς και άλλα 200 εκατομμύρια μέσω της ΕΕ.

Από το 2014 η Ουκρανία έλαβε συνολικά 544 εκατομμύρια ευρώ μόνο μέσω συμμετοχής σε αναπτυξιακά προγράμματα. Σε αυτά προστίθενται τα 110 εκ. ευρώ ανθρωπιστικής βοήθειας, ένα δάνειο ύψους 500 εκατομμυρίων και 25 εκ. ευρώ για μέτρα σταθεροποίησης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κανένα λόγο να αποφεύγει τη σύγκριση με τις ΗΠΑ: Τη διετία 2016-2017 λόγου χάρη η ΕΕ στήριξε την Ουκρανία με ένα ποσό υπερδιπλάσιο από εκείνο των ΗΠΑ. Αυτό δεν περιλαμβάνει τα ποσά που προέρχονται από μεμονωμένα κράτη της ΕΕ.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εξωτερικών, τα ποσά της ΕΕ από το 2014 για τον τομέα της συνεργασίας σε θέματα αναπτυξιακής πολιτικής ξεπερνούν τα 260 εκατομμύρια – σε αυτά εμπεριέχονται περίπου 53 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία προέρχονται από τη Γερμανία. Επιπλέον, η ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ ανήλθε σε περίπου 755 εκ. ευρώ κατά την περίοδο αυτή, εκ των οποίων 151 εκατ. ευρώ προέρχονταν από τη Γερμανία.

Στρατιωτική βοήθεια

Η Γερμανία παρέχει εκτεταμένη στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία, αλλά μόνο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Επομένως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί αφενός η γερμανική στρατιωτική βοήθεια καθώς επίσης και εκείνη του ΝΑΤΟ. Η Γερμανία προσπαθεί συστηματικά να παρακολουθεί τη συνολική κατάσταση με τη Ρωσία όταν πρόκειται για ζητήματα στρατιωτικής συνεργασίας, λαμβάνοντάς την υπόψη και κατά τις διαβουλεύσεις του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ, από την άλλη πλευρά, υπό την προεδρία του Τζωρτζ Μπους Τζούνιορ προσπάθησαν να γίνει η Ουκρανία πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ. Η Γερμανία και άλλες χώρες του ΝΑΤΟ, λαμβάνοντας υπόψη την Ρωσία, το απέτρεψαν.

Το 2008, μια σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ απέρριψε το αίτημα ένταξης της Ουκρανίας. Από το 2018 η Ουκρανία είναι υποψήφια χώρα προς ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η ένταξη στην Βορειοατλαντική Συμμαχία είναι ανοιχτή σε «οποιοδήποτε ευρωπαϊκό κράτος που είναι σε θέση να προωθήσει τις αρχές αυτού του Συμφώνου και να συμβάλει στην ασφάλεια της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού», σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η ένταξη της Ουκρανίας θα έθετε μάλλον σε κίνδυνο την ασφάλεια της Συμμαχίας, εξαιτίας της αντιπαράθεσης της χώρας με τη Ρωσία. Συνεπώς η είσοδός της δεν διαφαίνεται για το προσεχές τουλάχιστον μέλλον.

Ωστόσο, η στρατιωτική συνεργασία ανάμεσα σε ΝΑΤΟ και Ουκρανία έχει σαφώς εντατικοποιηθεί από την αρχή της κρίσης του 2014. Στόχος του ΝΑΤΟ είναι να βελτιωθεί η αυτονομία στην άμυνα της Ουκρανίας, ώστε να εναρμονισθεί με τα στάνταρ της Συμμαχίας μέχρι το 2020.

Η Βορειοατλαντική Συμμαχία συμβάλλει επίσης στον εκσυγχρονισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Επιπλέον επέκτεινε την παρουσία της στη Μαύρη Θάλασσα και ενίσχυσε την συνεργασία με το ουκρανικό ναυτικό. Τέλος, το ΝΑΤΟ ανέκαθεν καταδίκαζε την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, υποστηρίζοντας έτσι διπλωματικά την Ουκρανία.

Ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις και κυρώσεις στη Ρωσία

Η στήριξη της Ουκρανίας όμως σε κάποιες περιπτώσεις είναι… άυλη. Συγκεκριμένα, οι ειρηνευτικές προσπάθειες μεταξύ Μόσχας και Κιέβου αναφορικά με τις συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία είναι ένα από τα σημαντικά ζητήματα για τη Γερμανία και την Γαλλία. Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν έχουν επανειλημμένα χρησιμοποιήσει την πολιτική τους δύναμη, υιοθετώντας ένα ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στους προέδρους της Ρωσίας και της Ουκρανίας.

Οι ΗΠΑ δεν έπαιξαν κανέναν απολύτως ρόλο σε αυτές τις συναντήσεις. Ο Στέφεν Χάλινγκ από το Ίδρυμα Επιστήμη και Πολιτική δήλωσε στην DW ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις «ήταν μέχρι στιγμής εξαιρετικά σημαντικές», αν και σημείωσαν «πολύ μικρή πρόοδο». Όμως αυτό δεν είναι ευθύνη της Γερμανίας και της Γαλλίας, καθώς «το κλειδί για τη λύση της σύγκρουσης βρίσκεται στη Ρωσία, αφού αυτή είναι υπεύθυνη για την κλιμάκωσή της».

Η Γερμανία διαδραματίζει επίσης βασικό ρόλο στις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας για την προσάρτηση της Κριμαίας, σύμφωνα με τον Χάλινγκ. Με την πάροδο του χρόνου έχουν γίνει επανειλημμένες προσπάθειες από τις μεμονωμένες χώρες της ΕΕ να τερματίσουν τις κυρώσεις, αλλά ανεπιτυχώς. Χωρίς τη Γερμανία, αυτή η συναίνεση στην ΕΕ «πιθανόν να μην υπάρχει πλέον», υπογραμμίζει ο Χάλινγκ.

Στον αντίποδα βρίσκεται παρόλα αυτά το έργο Nord Stream 2, ένας αγωγός φυσικού αερίου, ο οποίος από τη Ρωσία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας καταλήγει στην Γερμανία. Για την Ουκρανία ο αγωγός αντιπροσωπεύει μία αντίφαση στη γερμανική πολιτική κυρώσεων κατά της Ρωσίας, η οποία προκαλεί φόβο στη χώρα μπροστά σε μία ενδεχόμενη μείωση των εσόδων της από τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση του Κιέβου έχει σε αυτή την περίπτωση τον Τραμπ στο πλευρό της: Ο αμερικανός πρόεδρος πιστεύει ότι η Γερμανία θα βρεθεί με τον τρόπο αυτό σε ένα καθεστώς εξάρτησης από τη Ρωσία.

Κρίστοφ Χάζελμπαχ

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου