Τι θα κάνει η ΕΕ με τα Βαλκάνια;

Τον περασμένο Φεβρουάριο η Κομισιόν παρουσίασε την πολυαναμενόμενη στρατηγική της για τα δυτικά Βαλκάνια, δίνοντας σαφή προοπτική ένταξης σε Σερβία και Μαυροβούνιο για το 2025. Τον Μάιο ακολούθησε η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ με τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων στη Σόφια, όπου ο γάλλος πρόεδρος Μακρόν διεμήνυσε ότι δεν μπορεί να υπάρξει νέα διεύρυνση χωρίς να έχει προηγηθεί η ριζική μεταρρύθμιση της ΕΕ. Σήμερα ακολουθεί μια νέα Σύνοδος, αυτή τη φορά στο Λονδίνο, στην οποία συμμετέχει και ο έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Μπορεί η Μεγάλη Βρετανία να αποχωρεί από την ΕΕ, αλλά παρ’ όλα αυτά καλείται να ενθαρρύνει τη Σερβία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, την πΓΔΜ, την Αλβανία και το Κόσοβο να ενταχθούν στους κόλπους της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια κρίσιμη συγκυρία κατά την οποία η διεθνής πολιτική δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει την περιοχή των Βαλκανίων. Διότι το επόμενο διάστημα ενδέχεται να αυξηθούν οι ροές προσφύγων στην περιοχή. Περίπου 3.000 άνθρωποι βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη Σερβία. Άλλοι τόσοι προσπαθούν να περάσουν παράνομα από τη Βοσνία στην Κροατία, το νεότερο μέλος της ΕΕ. 

Προβλήματα σε όλες τις χώρες

Παρά τις χρηματοδοτήσεις πολλών δισεκατομμυρίων αλλά και χαμηλότοκων δανείων, παρά τον μεγάλο αριθμό διπλωματών και ειδικών που δραστηριοποιήθηκαν εκεί τα τελευταία χρόνια, δεν παρατηρήθηκε σχεδόν καμία πρόοδο στην ευρύτερη περιοχή.
Η Βοσνία δεν μπορεί να ορθοποδήσει εξαιτίας της μόνιμης διαμάχης μεταξύ μουσουλμάνων Βόσνιων, ορθόδοξων Σέρβων και καθολικών Κροατών. Η Αλβανία παραμένει η «Κολομβία της Ευρώπης» λόγω της καλλιέργειας ναρκωτικών ουσιών. Στο Μαυροβούνιο και τη Σερβία η ΕΕ στηρίζει εδώ και χρόνια τα λεγόμενα συστήματα των «ισχυρών ανδρών»: οι πρόεδροι Μίλο Τζουκάνοβιτς και Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχουν υπό τον έλεγχό τους όλους τους κρατικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς.
Στο Κοσσυφοπέδιο καταγράφεται την ίδια ώρα ρεκόρ ανεργίας το οποίο αντιμετωπίζεται από την πολιτική μέσω «διασυνδέσεων» με τη μαφία. Αρκετοί νέοι εξασφαλίζουν το εισόδημά τους από παράνομες δραστηριότητες όπως το εμπόριο όπλων, ναρκωτικών και λευκής σαρκός.

Ενισχύεται ο εθνικισμός

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά ενισχύεται στα Βαλκάνια και ο εθνικισμός, τον οποίο τροφοδοτούν τα ελεγχόμενα ΜΜΕ. Πολλοί φαίνεται να ξέχασαν εξαιρετικά γρήγορα τους πολέμους μεταξύ 1991 και 1999 με πάνω από 130.000 νεκρούς. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν η εντεινόμενη διαφθορά και οι πολλές συνοριακές διαφορές. 

Σύμφωνα με αναλυτές η μόνη αχτίδα φωτός φαίνεται να είναι η επίλυση του ονοματολογικού μεταξύ Ελλάδας και πΓΔΜ έπειτα από 27 χρόνια. Η Αθήνα δεν προτίθεται να εμποδίζει πλέον την προσπάθεια προσέγγισης των Σκοπίων με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Και όσο η ΕΕ δυσκολεύεται να βρει μια κοινή γραμμή πλεύσης για τα Βαλκάνια, η Κίνα συνεχίζει να διευρύνει την επιρροή της. Την ίδια στρατηγική ακολουθούν Ρωσία και Τουρκία οι οποίες θέλουν να εμποδίσουν τα βαλκανικά κράτη από μια γρήγορη ευρωατλαντική ενσωμάτωση.

Τόμας Μπράι (dpa) / Αλεξάνδρα Κοσμά