Στρατηγικά διλήμματα και τουρκικές διεκδικήσεις

Η εφημερίδα Die Welt σημειώνει ότι «η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ κάλεσε την Ελλάδα και την Τουρκία, χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, να διευθετήσουν τις εντεινόμενες διαφορές τους» και υποστηρίζει ότι «στον πόλεμο της Ουκρανίας φάνηκε για μία ακόμη φορά πόσο απαραίτητη, στρατηγικά, είναι η Τουρκία για τη Δύση». Καθώς η Μπέρμποκ ανήκει στο συγκυβερνών κόμμα των Πρασίνων, η απεσταλμένη της γερμανικής εφημερίδας στην Αθήνα επισημαίνει: «Εδώ και χρόνια οι Πράσινοι ζητούν μία πιο σκληρή γραμμή απέναντι στην Άγκυρα. Μετά την τουρκική επίθεση στη Βόρεια Συρία η Μπέρμποκ - η οποία ήταν τότε επικεφαλής των Πρασίνων και δεν συμμετείχε στην κυβέρνηση - απαιτούσε να τερματιστούν οι γερμανικές εξαγωγές όπλων. Για τις ομοσπονδιακές εκλογές οι Πράσινοι είχαν αφιερώσει στην Τουρκία ένα ολόκληρο κεφάλαιο στο πρόγραμμά τους, ζητώντας μεταξύ άλλων να τερματιστεί η συμφωνία για το προσφυγικό ανάμεσα στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες. Μέχρι στιγμής τίποτα από όλα αυτά δεν έχει συμβεί. Ο κυβερνητικός συνασπισμός μάλλον συνεχίζει την πορεία της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, την οποία θεωρούσαν συνήγορο του Ερντογάν στην ΕΕ».

Στη δύσκολη αποστολή που περιμένει την Αναλένα Μπέρμποκ στην Τουρκία αναφέρεται η Kölnische Rundschau: «Πριν από την πρώτη επίσκεψή της στην Τουρκία η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ αποκάλυψε πόσο αντιφατική είναι η γερμανική πολιτική απέναντι στην Άγκυρα. Επέκρινε τον συγχρωτισμό του προέδρου Ερντογάν με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο ηγέτης του Κρεμλίνου Πούτιν και ο Ιρανός πρόεδρος Ραΐσι, κάνοντας λόγο για ‘θεμελιώδεις διαφορές'. Αλλά σχεδόν την ίδια στιγμή εκθείαζε την Τουρκία ως ‘απολύτως απαραίτητο εταίρο'. Η Μπέρμποκ επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη ακριβώς μία εβδομάδα μετά τη συμφωνία για τις ουκρανικές εξαγωγές σιτηρών, η οποία εορτάζεται ως επιτυχία. Ο Ερντογάν και οι υπουργοί του γνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η χώρα τους για τη Δύση και θα επιχειρήσουν να το υπογραμμίσουν, Με λιγότερο από έναν χρόνο να απομένει μέχρι τις εκλογές, η εξωτερική πολιτική προσφέρει μία ευκαιρία θετικής αποτίμησης στα μάτια των ψηφοφόρων. Ο ομόλογος της Μπέρμποκ Τσαβούσογλου είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιήσει την παρουσία της (υψηλής) προσκεκλημένης από τη Γερμανία, για να εντείνει την κριτική του απέναντι στη Δύση».   

«Οι Γκρίζοι Λύκοι εποφθαλμιούν το Αιγαίο»

Αναλυτικό δημοσίευμα για τη φιλόδοξη διπλωματική ατζέντα του Ερντογάν στην ιστοσελίδα του τηλεοπτικού δικτύου ZDF, που αναφέρεται και στις διεκδικήσεις απέναντι στην Ελλάδα: «Κάθε τόσο τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη διεισδύουν στον ελληνικό εναέριο χώρο. Η Τουρκία απειλεί ανοιχτά τους Έλληνες με άσκηση βίας, εάν η Αθήνα δεν αποσύρει τα στρατεύματά της από ελληνικά νησιά του Αιγαίου, απέναντι από τις τουρκικές ακτές.Η Άγκυρα επικαλείται διεθνείς συνθήκες του προηγούμενου αιώνα. Μέσω Twitter ο Ερντογάν προειδοποίησε τους Έλληνες να μην κάνουν όνειρα, που μπορεί αργότερα να μετανιώσουν. Αυτά βρίσκουν απήχηση στους ψηφοφόρους. Ο πρόεδρος ανταποκρίνεται στη νοσταλγία πολλών Τούρκων για την αναβίωση οθωμανικών μεγαλείων».

Στις εδαφικές διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδας που προβάλλει το εθνικιστικό κόμμα MHP, κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, αναφέρεται δημοσίευμα της Rheinische Post με τίτλο «Οι Γκρίζοι Λύκοι εποφθαλμιούν το Αιγαίο». Μεταξύ άλλων διαβάζουμε: «Εδώ και μήνες η τουρκική κυβέρνηση αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε 22 νησιά του Αιγαίου. Το νέο στοιχείο είναι ότι ακόμη και η Κρήτη, το μεγαλύτερο ελληνικό νησί, θεωρείται τουρκικό. Ο χάρτης των Γκρίζων Λύκων δείχνει ‘που έχουν χαραχθεί τα σύνορα για την τουρκική εθνική συνείδηση', δήλωσε μέσω Twitter ο επικεφαλής των Γκρίζων Λύκων, Γιλντιρίμ. Αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών Τσαβούσογλου εκθειάζει τα όνειρα για μία Μεγάλη Τουρκία».

Ο αρθρογράφος σημειώνει ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ζητήσει από τον Ερντογάν να λάβει θέση για τις διεκδικήσεις του Μπαχτσελί, αλλά «μέχρι στιγμής ο Ερντογάν σιωπά. Δεν αναμένεται να τηρήσει αποστάσεις από τον Μπαχτσελί, με τον οποίο συγκυβερνά από το 2018. Χωρίς το MHP ο Ερντογάν δεν διαθέτει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Χρειάζεται επειγόντως τις ψήφους των Τούρκων εθνικιστών για τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές που διεξάγονται την άνοιξη. Παρατηρητές εκτιμούν κατά συνέπεια ότι στους επόμενους μήνες ο Ερντογάν θα συνεχίζει να υποδαυλίζει τις αντιπαραθέσεις με την Ελλάδα».   

Στην ατζέντα και οι επαναπροωθήσεις

«Ελλάδα, μία (συν)οριακή εμπειρία» είναι ο τίτλος σε άλλο ρεπορτάζ της Rheinische Post, που κάνει  λογοπαίγνιο με τις λέξεις «όρια» και «σύνορα», για να καλύψει την επίσκεψη Μπέρμποκ εστιάζοντας στον Πειραιά, την Frontex και τη συζήτηση περί παράνομων επαναπροωθήσεων. «Η Μπέρμποκ γνωρίζει το πόρισμα της OLAF, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης», αναφέρει ο απεσταλμένος της εφημερίδας στην Αθήνα. «Το πόρισμα κατηγορεί την Frontex ότι υπάλληλοί της έχουν αναμειχθεί σε παράνομες μηχανορραφίες της ελληνικής ακτοφυλακής και έχουν παρατήσει ανθρώπους που ζητούν άσυλο στο ανοιχτό πέλαγος, σε ξεχαρβαλωμένα σκάφη. Εικάζεται μάλιστα ότι η Frontex έχει στηρίξει με χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων τα ελληνικά ‘pushbacks'. Μετά την επίσκεψη, η Μπέρμποκ λέει ότι στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης, που επιτηρεί και η Frontex, ισχύουν οι ευρωπαϊκές αξίες: ‘Αν κοιτάζουμε αλλού, τότε οι αξίες μας θα βυθιστούν στη Μεσόγειο. Τα μεμονωμένα περιστατικά πρέπει να διερευνηθούν'. 

Για το ίδιο ζήτημα η ενημερωτική ιστοσελίδα Tagesschau.de του πρώτου προγράμματος της γερμανικής τηλεόρασης (ARD) σημειώνει: «Η Frontex κατηγορείται ότι αδιαφορεί για τις βίαιες απωθήσεις προσφύγων στη θάλασσα από την ελληνική ακτοφυλακή. Κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα η υπουργός Εξωτερικών Μπέρμποκ είπε ότι αυτό ‘δεν συνάδει με το ευρωπαϊκό δίκαιο'».

«Η Μπέρμποκ τιμά τα θύματα»

Η Tageszeitung (TAZ) παρατηρεί ότι «η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ τίμησε τη μνήμη των θυμάτων της γερμανικής κατοχής. Η πολιτικός των Πρασίνων επισκέφθηκε τις φυλακές στο κτίριο της γερμανικής διοίκησης επί κατοχής, όπου είχαν φυλακιστεί και βασανιστεί χιλιάδες αντιστασιακοί και πολίτες την περίοδο 1941-1944. Στη συνέχεια κατέθεσε λουλούδια στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος». Όπως σημειώνει πάντως η εφημερίδα του Βερολίνου «η Μπέρμποκ επανέλαβε τη γερμανική απόρριψη των ελληνικών αξιώσεων περί αποζημιώσεων. Είπε ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση ‘δεν έχει μεταβάλει τη στάση της από νομικής απόψεως'. Η Ελλάδα, όπως και η Πολωνία, εξακολουθεί να απαιτεί αποζημιώσεις και να ζητεί την έναρξη σχετικών διαπραγματεύσεων. Αντιθέτως, για τη γερμανική κυβέρνηση το ζήτημα θεωρείται λήξαν».

Γιάννης Παπαδημητρίου