Πώς (δεν) θα πετύχεις τους στόχους της νέας χρονιάς

Ο Γιος Μουρ από το Φορτ Λότερντειλ της Φλόριντα έχει βάλει από τώρα ξεκάθαρους στόχους για τη νέα χρονιά. Ή έστω, σχεδόν ξεκάθαρους στόχους. «Θέλω απλά μία πιο υγιεινή ζωή» λέει ο νεαρός Αμερικανός στο πρακτορείο AP. «Να μειώσω το τσιγάρο και το ποτό. Να βάλω και κάποια χρήματα στην άκρη, γενικότερα να μπορώ να ζω λίγο καλύτερα».

Ο Τιμ Γουίλιαμς από το Σίρακιουζ της Νέας Υόρκης θέτει παρόμοιους στόχους, αλλά βλέπει πιο χαλαρά το όλο ζήτημα. «Λιγότερο βάρος, λιγότερο ποτό, περισσότερη γυμναστική, τα συνηθισμένα…» είναι οι στόχοι του για το 2024. «Αλλά έχω προσέξει ότι όταν ζεις τη ζωή σου, έστω κι αν ξεφεύγεις που και που, είναι πιο εύκολο να τηρήσεις τον στόχο σου από ότι αν τον έχεις διακηρήξει ως ξεκάθαρο στόχο, ως υποχρέωση».

Υγεία και οικονομική διαχείριση οι προτεραιότητες

Για τη νέα χρονιά όλοι βάζουμε στόχους, έστω και χαλαρούς. Ίσως γιατί στον δυτικό κόσμο έχουμε μάθει να λειτουργούμε on project, με στόχους και χρονοδιαγράμματα. Οι Αμερικανοί κάνουν λόγο για new years resolutions, οι Γερμανοί για Vorsatz, που σημαίνει «στόχος», «πρόθεση», αλλά και «προμελέτη». Είναι και αυτό μία υπενθύμιση ότι οι στόχοι σπανίως επιτυγχάνονται χωρίς οργάνωση, υπομονή και επιμονή.

Δημοφιλέστεροι στόχοι για τους Αμερικανούς, σύμφωνα με σχετικές έρευνες, είναι η εξοικονόμηση χρημάτων. Ακολουθεί ο,τιδήποτε έχει σχέση με τη βελτίωση της υγείας και της φυσικής κατάστασης, ενώ ένα ποσοστό 19% θέτει ως στόχο «να δαπανήσει λιγότερο χρόνο στα social media», τα οποία προφανώς έχουν αρχίσει να κουράζουν. Για τους Γερμανούς κορυφαίος στόχος για το 2024 είναι «να εξοικονομήσουν περισσότερα χρήματα», όπως δηλώνει το 51% των ερωτηθέντων. Το 48% θέλει «να ασχοληθεί πιο συστηματικά με την άθληση», το 38% «να εξασφαλίσει περισσότερο χρόνο για την οικογένεια και τους φίλους», ενώ ένα αξιοσημείωτο ποσοστό 21% αισθάνεται την ανάγκη «να μειώσει το άγχος στον χώρο εργασίας».

Εδώ βέβαια υπάρχει ένα μεθοδολογικό πρόβλημα: Πόσο συγκεκριμένος μπορεί ή και πρέπει να είναι ο στόχος μας; Άλλο «να ασχοληθείς με την άθληση» γενικώς, άλλο να τρέξεις μαραθώνιο κάτω από τέσσερις ώρες μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Άλλο «να βάλεις κάτι στην άκρη», άλλο να επιδιώξεις απόδοση 3% με ελάχιστο κεφάλαιο 10.000 ευρώ. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι πιο εύκολα επιτυγχάνονται οι συγκεκριμένοι στόχοι που προσεγγίζονται με μικρά βήματα.

Επίσης, σύμφωνα με σουηδική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό Plos One, οι στόχοι που διατυπώνονται με θετικό τρόπο θεωρούνται πιο ελκυστικοί από εκείνους που έχουν αρνητικό πρόσημο. Κατά συνέπεια, μάλλον θα χάσω βάρος πιο εύκολα αν ο στόχος μου είναι ότι «θα τρώω περισσότερα φρούτα», παρά αν θέσω ως στόχο ότι «θα κόψω τα γλυκά».

Σε κάθε περίπτωση οι στόχοι μας πρέπει να είναι ρεαλιστικοί και να ταιριάζουν στις ευρύτερες συνθήκες, επισημαίνει ο κοινωνικός ψυχολόγος Ομίντ Φοτουχί, διευθυντής ερευνών στο εργαστήριο καινοτομίας WGU Labs στο Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ. «Έχω προσέξει ότι πολύς κόσμος επιμένει σε αναχρονιστικούς στόχους» λέει ο Αμερικανός επιστήμονας. «Μπορεί κάποιος να έχει στο μυαλό του το βάρος που είχε στο γυμνάσιο και επί δεκαετίες να φαντάζεται ότι κάποτε θα επανέλθει σε αυτό. Αλλά αυτό μπορεί να μην λέει τίποτα για τη σημερινή του ζωή. Μπορεί ο άνθρωπος αυτός να έχει οικογένεια, να έχει εδραιωθεί σε ένα κοινωνικό περιβάλλον, να δημιουργεί αξίες με διαφορετικό τρόπο».

 «Μηδενίζοντας» το κοντέρ

Γιατί όμως οι περισσότεροι από εμάς επιμένουν να βάζουν στόχους- ενίοτε τους ίδιους στόχους κάθε χρονιά- έστω και αν η επίτευξή τους αποδεικνύεται ανέφικτη ή έστω πολύ δύσκολη; Διότι η υπόσχεση για μία «νέα αρχή» είναι ένα ιδιαίτερα ελκυστικό ψυχολογικό κίνητρο. Το κοντέρ μηδενίζεται. Ό,τι (δεν) έχει γίνει μέχρι σήμερα, θεωρείται άνευ σημασίας.

«Αυτό που κάνει τόσο ελκυστικούς τους στόχους της νέας χρονιάς», λέει ο Φοτουχί, «είναι ότι υπόσχονται μία νέα αρχή. Παραμερίζουμε προσδοκίες και στόχους, στους οποίους δεν είχαμε ανταποκριθεί την προηγούμενη χρονιά. Άλλωστε οι στόχοι πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως εργαλεία που μας βοηθούν να εξελιχθούμε. Σημασία δεν έχει τόσο να επιτυγχάνεις τον στόχο σου, σημασία έχει κυρίως αυτό που επιτυγχάνεις επιδιώκοντας τον στόχο σου…»

(AP, dpa, ARD)