Ποια είναι η "πραγματική τιμή" των τροφίμων;

Είναι κάτι σαν σοκ αυτό που νιώθουν αυτήν την εβδομάδα οι πελάτες της αλυσίδας εκπτωτικών σουπερμάρκετ Penny στη Γερμανία. Για τα λουκάνικα Βιέννης που κανονικά κοστίζουν 3,19 ευρώ το πακέτο πληρώνουν το διπλάσιο. Η τιμή της μοτσαρέλας είναι «τσιμπημένη» κατά 89 σεντ. Αλλά και τα φρουτογιαούρτια από 1,19 ευρώ ανέβηκαν στα 1,89 το ένα. Εκείνο που όμως δεν ήξεραν ήταν ότι επρόκειτο για ένα πείραμα.

Το πείραμα

«Οι πελάτες αρχικά ενοχλήθηκαν από τις τιμές» λέει στο γαλλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο AFP μια πωλήτρια. «Στην αρχή δεν καταλάβαιναν περί τίνος επρόκειτο, γι' αυτό και εκνευρίστηκαν. Αλλά όταν άκουσαν τον λόγο των αυξήσεων, σκέφτηκαν ότι είναι καλό αλλά λίγο αντιφατικό. Από μόνη της νομίζω ότι η εκστρατεία είναι σπουδαία». Αλλά ποιο είναι αυτό το πείραμα; Επιστήμονες από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Νυρεμβέργης και το Πανεπιστήμιο του Γκραϊφσβάλντ υπολόγισαν τις τιμές τροφίμων με διαφορετικό τρόπο και συμπεριέλαβαν στη διαμόρφωσή τους, το κόστος από τις επιπτώσεις της παραγωγής τους στο έδαφος, το κλίμα, το νερό και την υγεία.

Με άλλα λόγια, όταν αγοράζει κανείς πατάτες ή λουκάνικα, για παράδειγμα δεν πληρώνει μόνο για το ίδιο το προϊόν. Υπάρχουν και άλλα κόστη που θα πρέπει να επωμιστεί η κοινωνία. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι ζημιές στο περιβάλλον, εάν κατά την παραγωγή τροφίμων προκληθούν υψηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Στον υπολογισμό της τιμής περιλαμβάνονται επίσης τα έξοδα για να αντιμετωπιστούν έξοδα υγείας, για παράδειγμα ως αποτέλεσμα των κακών συνθηκών εργασίας. Πρόκειται λοιπόν για την λεγόμενη «πραγματική τιμή» του προϊόντος.

«Πράσινη» διαφήμιση;

Αλλά είναι κάτι που μπορεί να αντέξει το πορτοφόλι των καταναλωτών σε εποχές μεγάλης ακρίβειας; Ας ακούσουμε μερικούς πελάτες. «Πρέπει να πω ότι το βρίσκω πολύ καλό επειδή οι περιβαλλοντικές πτυχές πρέπει πάντα να λαμβάνονται υπόψη, ειδικά σήμερα. Και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, νομίζω ότι είναι μια καλή ιδέα στην πραγματικότητα». «Σε εποχές που πρέπει να αρχίσεις να κάνεις οικονομία ούτως ή άλλως, είναι φυσικά δύσκολο να πεις, εντάξει, θα πάρω το πιο ακριβό προϊόν επειδή θέλω να μειώσω λίγο το αποτύπωμά μου με αυτό. Είναι δύσκολο». Οι εμπνευστές του πειράματος έχουν βέβαια άλλη άποψη.

«Λέμε ψέματα στους εαυτούς μας όταν προσποιούμαστε ότι η σημερινή παραγωγή τροφίμων δεν έχει ένα κρυφό περιβαλλοντικό κόστος», λέει η Άμελι Μιχάλκε, ερευνήτρια των οικολογικών και κοινωνικών επιπτώσεις της γεωργικής παραγωγής στο Πανεπιστήμιο του Greifswald. «Το πραγματικό κόστος δεν αντικατοπτρίζεται στην τιμή λιανικής πώλησης, αλλά πέφτει στους ώμους ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου και των μελλοντικών γενεών». Οι απόψεις διίστανται. Περιβαντολόγοι της Greenpeace υποστηρίζουν ότι η καμπάνια δεν θα πρέπει να περιοριστεί σε ένα μεμονωμένο πείραμα. Στον αντίποδα, η Γερμανική Ένωση Αγροτών πιστεύει ότι πρόκειται για μια «πράσινη» διαφήμιση ενός εκπτωτικού σουπερμάρκετ που κατά τα άλλα δεν ενδιαφέρεται καθόλου για δίκαιες τιμές.

Πηγές: AFP / Tagesschau / dpa / ZDF