Καινοτόμες γυναικείες ιδέες που αγνοήθηκαν

Το βιβλίο της δημοσιογράφου Κατρίν Μαρσάλ «Η μητέρα της εφεύρεσης» ταράζει τα λιμνάζοντα ύδατα της ανδρικής αυτοπεποίθησης θέτοντας ερωτήσεις για τη θέση των γυναικών στον τομέα της καινοτομίας και των εφευρέσεων. Άραγε γιατί, ενώ ο τροχός προϋπήρχε εδώ και πέντε χιλιάδες χρόνια, η ανθρωπότητα σκέφτηκε να τοποθετήσει ροδάκια κάτω από τις βαλίτσες μόλις στα τέλη του 20ού αιώνα; Πώς θα ήταν πραγματικά ο κόσμος, αν οι φωνές των γυναικών ακούγονταν εξίσου με τις φωνές των ανδρών; Η Σουηδή συγγραφέας αναφέρεται σε καινοτομίες και εφευρέσεις οι οποίες χάθηκαν ή καθυστέρησαν να αξιοποιηθούν στο πέρασμα των αιώνων επειδή οι γυναίκες δεν είχαν λόγο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα πρώτα ηλεκτρικά αυτοκίνητα πριν από 120 χρόνια, αθόρυβα, καθαρά, χωρίς την ενοχλητική μανιβέλα. Θεωρήθηκαν γι’ αυτό και μόνο «γυναικεία», η αυτοκινητοβιομηχανία τα στόλισε με τα ανάλογα λουλούδια, μπιχλιμπίδια και μαξιλαράκια, οπότε ήταν πλήρως αδιάφορα για τον άνδρα της εποχής. H εταιρεία Detroit Electric προσπάθησε να λανσάρει ένα ηλεκτρικό μοντέλο για άνδρες αλλά απέτυχε παταγωδώς. Έπρεπε να περιμένουμε τον Έλον Μασκ για να περάσει το ηλεκτρικό αυτοκίνητο στον άνδρα πελάτη.

Περί θηλυπρέπειας και ρώμης

Προς την ίδια κατεύθυνση βρίσκεται και η εφεύρεση της βαλίτσας με ροδάκια όπως όλοι την ξέρουμε σήμερα. Η ιδέα προήλθε αρχικά από τον εφευρέτη Άλαν Μέι και θα μπορούσε να λύσει τα χέρια χιλιάδων ταξιδιωτών που ταλανίζονταν κουβαλώντας δεξιά και αριστερά τις βαριές αποσκευές τους. Παρόλα αυτά οι άντρες της εποχής είδαν με μισό μάτι την ιδέα αυτή νιώθοντας ότι το «θηλυπρεπές» αυτό όχημα αμφισβητούσε τη μυϊκή τους ρώμη.

Δεκαετίες αργότερα, το 1972, ο Αμερικανός  Μπέρναντ Σάντοου κατοχύρωσε την πατέντα ευρεσιτεχνίας της βαλίτσας με ροδάκια. Ωστόσο ακόμα και τότε δεν ήταν διόλου πρακτικό το εύρημα, καθώς οι τροχοί βρισκόντουσαν στην στενόμακρη πλευρά της βαλίτσας. Η καλύτερη διαφήμιση προήλθε από τις γυναίκες αεροσυνοδούς που γυρνούσαν με τις κομψές αποσκευές τους στα αεροδρόμια κάνοντας διάσημες στο ευρύ κοινό τις βαλίτσες με ροδάκια. Αυτό αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα στην ιστορία της ανθρωπότητας, όπου σύγχρονες ιδέες απέτυχαν ή δεν έγιναν εφικτές λόγω των διαφορετικών αντιλήψεων των δύο φύλων και της έλλειψης συμμετοχής των γυναικών.

Αντίστοιχα το ίδιο συνέβη και με τα καροτσάκια για τα ψώνια. Ο Αμερικανός επιχειρηματίας και εφευρέτης Σίλβαν Γκόλντμαν προώθησε στα μαγαζιά του τα πρώτα καρότσια τη δεκαετία του 1930. Στόχος του ήταν να κάνει πιο εύκολη τη ζωή της νοικοκυράς αλλά οι σύζυγοι της εποχής αντέδρασαν. Τι δηλαδή, δεν ήταν οι ίδιοι σε θέση να κουβαλήσουν το καλάθι της γυναίκας τους;  Ορισμένες εφευρέσεις που ήταν πολύ χρήσιμες για τις γυναίκες άργησαν να γίνουν αποδεκτές από την κοινωνία και τον ανδρικό πληθυσμό και λόγω της έλλειψης  οικονομικής ανεξαρτησίας των γυναικών.

Μανιφέστο για τις γυναικείες δυνατότητες

Η συγγραφέας αντιστρέφει στο βιβλίο της τους ρόλους που είχαν αναλάβει οι άνδρες και οι γυναίκες από την πρώιμη εποχή, και αναρωτιέται  πόσα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν διαφορετικά αν αναφερόμασταν στην «Εποχή της Κεραμικής», αν δηλαδή οι γυναίκες είχαν από τότε τον πρώτο λόγο στα πράγματα, αντί της «Εποχής του Χαλκού» όπου κυριαρχούσε ο παραδοσιακός ρόλος του άνδρα.

Ακόμα και σήμερα μόνο το 3% του παγκόσμιου κεφαλαίου για καινοτομίες διατίθεται σε γυναίκες. Η Άινα Γουίφαλκ, κοινωνική επιστήμονας που έπασχε από πολιομυελίτιδα και εφευρέτης του σύγχρονου περιπατητήρα, θα μπορούσε για παράδειγμα να είχε γίνει εκατομμυριούχος αλλά ακόμα και η ίδια αναρωτιόταν ποιος «θα επένδυε σε μία γυναίκα με σωματική αναπηρία». Τελικά την ιδέα της εκμεταλλεύθηκε μια εταιρεία. Το βιβλίο της Μαρσάλ είναι γεμάτο από παραδείγματα γυναικείων ιδεών που δεν προσέχτηκαν όσο έπρεπε ή αγνοήθηκαν παντελώς. Απ’ αυτή την άποψη διαβάζεται σαν μανιφέστο για τη θέση που αξίζουν οι γυναίκες στον χώρο της καινοτομίας.

Ζιμπίλε Πάινε, dpa

Επιμέλεια: Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου