Εξώφυλλα LP: Τα κόμικς συναντούν το βινύλιο

Μπαίνεις σε δισκάδικο και ένα εξώφυλλο δίσκου σου τραβά την προσοχή. Το σκέπτεσαι λίγο ή λίγο περισσότερο και το αγοράζεις είτε επειδή σου αρέσει είτε επειδή σε προκαλεί, είτε απλά επειδή θέλεις να το αποκτήσεις. Κάποιες φορές επιλέγεις ένα δίσκο μόνο και μόνο επειδή σε έλκει το εξώφυλλο και όχι τόσο η μουσική.

Το γεγονός ότι το εξώφυλλο μπορεί να είναι πραγματικό έργο τέχνης το γνωρίζουμε το αργότερο από τότε που το τρομερό δίδυμο Όμπρι Πάουελ και Στορμ Θόργκερσον σχεδίασαν στο θρυλικό τους στούντιο φωτογραφίας Hipgnosis εξώφυλλα για συγκροτήματα όπως οι Pink Floyd, οι Rolling Stones και οι Led Zeppelin. Από το 1968 οι δύο Βρετανοί υπέγραψαν περίπου 350 εξώφυλλα δίσκων, τα οποία συνέβαλλαν καθοριστικά στη φήμη της εκάστοτε δισκογραφικής δουλειάς.

Η ανατρεπτική  δεκαετία του ΄60 αντικατοπτρίστηκε και στα εξώφυλλα των βινυλίων της εποχής. Ήταν ζήτημα χρόνου μέχρι ο κόσμος των κόμικς να συναντήσει τα εξώφυλλα δίσκων. Το 1965 το Σαν Φρανσίσκο δεν ήταν μόνο τόπος συνάντησης μουσικών και χίπις, αλλά και γενέτειρα γνωστών αντεργκράουντ σχεδιαστών. Όπως του Ρόμπερτ Κραμπ δημιουργού του λεπτομερέστατου Cheap Thrills της Janis Joplins Band με τίτλο Big Brother & the Holding Company.

Το εξώφυλλο καμβάς διαμαρτυρίας κατά του πολέμου

Λέγεται ότι ο Ρόμπερτ Κραμπ είχε στη διάθεσή του μόνο μια μέρα για να ετοιμάσει το εξώφυλλο και ότι αρχικά τα σχέδιά του προορίζονταν για το οπισθόφυλλο, γράφει ο Έκαρτ Ζάκμαν επιμελητής της έκθεσης "VINYL! Die Comic-Cover", η οποία παρουσιάζεται μέχρι τις 8 Μαΐου στο ανάκτορο Ομπερχάουζεν στην ομώνυμη πόλη της δυτικής Γερμανίας.

Στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 τα εξώφυλλα δίσκων έγιναν ο καμβάς πάνω στον οποίο καλλιτέχνες εξεγείρονταν κατά της καθεστηκυίας τάξης, διεκδικούσαν περισσότερη σεξουαλική ελευθερία, διαμαρτύρονταν κατά του πολέμου στο Βιετνάμ ή αγωνίζονταν για περισσότερα πολιτικά δικαιώματα.

Στις δεκαετίες του ΄70 και του ΄80 συνεχίστηκε η συμβίωση κόμικς και μουσικής. Τα μέλη του συγκροτήματος Gasolin από τη Δανία ζήτησαν από το ίνδαλμά τους Ερζέ, δημιουργό της διάσημης σειράς κόμικς Τεν Τεν, να τους φτιάξει εξώφυλλο για τον καινούργιο τους δίσκο. Και ο βέλγος σχεδιαστής ανταποκρίθηκε.

Streaming: Το τέλος του εξώφυλλου;

Ο αμερικανός μουσικός Φρανκ Ζάπα ανέθεσε στον ιταλό Τανίνο Λιμπερτόνε να ετοιμάσει το εξώφυλλο του LP The Man from Utopia, στο οποίο αποτυπώθηκε η καταστροφική περιοδεία του εκκεντρικού μουσικού στην Ιταλία με όλα τα προβλήματα που προέκυψαν: από επεισόδια με μαφιόζους μέχρι τεχνικές δυσκολίες.

Στην δεκαετία του ΄90 το CD παραμέρισε το δίσκο και έτσι ατόνησε το ενδιαφέρον για τα εξώφυλλα που κάποτε ήταν «εικαστικό γεγονός» κατά τον έλληνα στιχουργό Λευτέρη Παπαδόπουλο. Υπήρχαν όμως και μουσικοί, οι οποίοι ακόμα και τότε έκριναν ότι η δουλειά τους έπρεπε να «περιβάλλεται» από ένα εξώφυλλο με στίγμα. Έτσι για παράδειγμα στις αρχές της δεκαετίας οι Motörhead κυκλοφόρησαν Best of άλμπουμ με ένα, σήμερα, θρυλικό εξώφυλλο.

Στη δεκαετία μας άλλαξαν πολλά. Η μουσική προέρχεται πλέον από υπηρεσίες συνεχούς ροής (streaming) και οι ακροατές δεν έχουν μπροστά τους εξώφυλλο, λέει ο επιμελητής της έκθεσης και οπαδός κόμικς Έκαρντ Ζακμαν: «Παλιά ήταν διαφορετικό. Σκεφτείτε για παράδειγμα το διάσημο Sgt. Pepper's των Beatles και θα σας έρθει αμέσως στο μυαλό το διάσημο εξώφυλλο με τις διάφορες προσωπικότητες και όχι μόνο».

Η έκθεση "VINYL! Die Comic-Cover" συγκεντρώνει στο Ομπερχάουζεν 200 εντυπωσιακά εξώφυλλα LP από τον κόσμο των κόμικς.

 

Αναμπέλ Στέφες-Χάλμερ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος