Βραδιά του Ερευνητή 2024 στη Θεσσαλονίκη

«Μπαμπά, εδώ έχει πολλά ρομπότ! Πάμε όμως γρήγορα να προλάβουμε και τα πειράματα», λέει με αγωνία ένα μικρό αγόρι. Ακολουθώντας την παράδοση των τελευταίων δεκαέξι ετών, η «Βραδιά του Ερευνητή» υποδέχθηκε τους επισκέπτες της που γέμισαν ασφυκτικά τους τρεις ορόφους του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και διοργανώθηκε με εξαιρετική επιτυχία από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ). Χορηγός επικοινωνίας ήταν, μεταξύ άλλων, και η Deutsche Welle.

Εντυπωσιακές ρομποτικές εφαρμογές

Στη διαδραστική έκθεση τεχνολογιών του ΕΚΕΤΑ, στη Βραδιά του Ερευνητή τα ρομπότ έκλεψαν την παράσταση. Όπως το συνεργατικό δίχειρο ρομπότ, το οποίο σέρβιρε ως bar tender συνδυασμούς αναψυκτικών. «Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η διαδραστικότητα. Μπορείς να επιλέξεις τι θέλεις από το τάμπλετ, δίνεις στην ουσία τις εντολές στο ρομπότ», επισημαίνει η Γεωργία Πελέκα, αρμόδια για την παρουσίαση του. Άραγε θα αντικαταστήσουν στο μέλλον τα ρομπότ τους ανθρώπους στα bar; «Υπάρχουν ρομπότ στην Ιαπωνία σε μπαρ τα οποία είναι αυτόματοι πωλητές. Αλλά νομίζω ότι η συγκεκριμένη δουλειά περισσότερο πουλάει η διαδραστικότητα που έχεις με το barman ή την barwoman, που μπορείς να μιλήσεις, παρά το εντυπωσιακό που θα κάνει το ρομπότ», λέει η κ. Πελέκα από το τμήμα ρομποτικής του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.

Πιο δίπλα ένα υποβρύχιο ρομποτικό σύστημα που χρησιμοποιήθηκε για ανασκαφή σε αρχαιολογικό χώρο το φετινό καλοκαίρι σε ένα ύστερο-μυκηναϊκό ναυάγιο. «Περισσότερο ενδιαφέρον υπάρχει στον αγροτικό τομέα, τη βιομηχανία και τα logistics. Π.χ. μέχρι πέρσι το καλοκαίρι είχαμε διαθέσει ένα δίχειρο ρομπότ για τη συγκομιδή σταφυλιών στην Επανωμή στο κτήμα Γεροβασιλείου. Εκεί που οδεύει η ρομποτική τεχνική είναι στην βιομηχανία, θέλοντας να πάρει τις βαριές δουλειές από τους ανθρώπους και ο άνθρωπος να πάρει το ρόλο επιβλέποντα», αναφέρει.

Το τετράποδο ρομπότ ΚΥΩΝ έκοβε βόλτες στη Βραδιά του Ερευνητή κι εντυπωσίασε μικρούς και μεγάλους. Χρησιμοποιήθηκε στο ερευνητικό έργο DigiMedFor, για την αειφόρο ανάπτυξη στα δάση της Μεσογείου και στην Ελλάδα στο δάσος Λιμνιάς στην Καβάλα. «Χαρτογραφεί τα δέντρα, το είδος τους, ποια είναι για υλοτόμηση και συμβουλεύει πως θα υπάρξει συγκεκριμένη ποσότητα βιομάζας», αναφέρει ο Θεοχάρης Τσένης, Ερευνητής του Ινστιτούτου Μεταφορών. Στόχος να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση δομών όπως γέφυρες, λιμάνια, αμπάρια πλοίων. Μιας και μπορεί να πάρει 16 κιλά αισθητήρες, από φορητό τομογράφο μέχρι θερμοκάμερες, αισθητήρες υπερήχων, επόμενο βήμα είναι η υποστήριξη των νοσοκομείων. «Μπορεί να έχει τη δυνατότητα παρακολούθησης όλο το 24ωρο, με επαναληψιμότητα και σε πολύ δύσκολα σημεία. Μπορεί να μπει σε υπονόμους, σε πυρκαγιές, εκεί που δε μπορεί να μπει άνθρωπος και υπάρχει επικινδυνότητα», επισημαίνει ο ερευνητής που ζώντας με ένα ρομπότ δε φοβάται την εξέλιξη. «Προφανώς το επίπεδο μόρφωσης και εκπαίδευσης των ανθρώπων πρέπει να ανέβει. Φεύγουμε από τη διαδικασία που έχουμε έναν εργάτη με ένα γκασμά, σε έναν εργάτη με συγκεκριμένη εξειδίκευση, ένα συνεργατικό μοντέλο», λέει.

Καθαρισμός νερού από νιτρικά άλατα

Συναγερμό προκάλεσαν τελευταία οι μετρήσεις στο πόσιμο νερό σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, με την ανίχνευση υψηλών συγκεντρώσεων νιτρικών αλάτων. Η μείωση των νερών στις φυσικές πηγές, λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας, και η τροφοδοσία του δικτύου ύδρευσης, από νερά των γεωτρήσεων, οι οποίες έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νιτρικά, λόγω αυξημένης λίπανσης των αγροτικών περιοχών, δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα.

«Αναπτύσσουμε την τεχνολογία της ηλεκτροδιαπίδεσης απομακρύνοντας τα νιτρικά άλατα από τα υπόγεια νερά, με ταυτόχρονη συγκράτηση των πολύτιμων στοιχείων μετάλλων για το πόσιμο νερό όπως είναι το ασβέστιο, το μαγνήσιο. Με μια εκλεκτική διεργασία που στηρίζεται στο ρεύμα, ο διαχωρισμός των ιόντων στηρίζεται στη διαφορά δυναμικού, απομακρύνουμε από την μια τα νιτρικά αλλά συγκρατούμε από την άλλη τα χρήσιμα ιόντα», επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Πλάκας, χημικός μηχανικός και ερευνητής στο Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων στο ΕΚΕΤΑ, για το έργο AquaSole.

Aπό τη μια παράγεται ένα νερό φτωχό σε νιτρικά και τα απαραίτητα άλατα για να είναι πόσιμο, και από την άλλη ένα συμπύκνωμα πλούσιο σε νιτρικό άζωτο το οποίο όμως είναι χρήσιμο για το αγρότη, ως νερό άρδευσης, έτσι ώστε να χρησιμοποιεί λιγότερα χημικά λιπάσματα. «Το σύστημα είναι ενεργειακά αυτόνομο με φωτοβολταϊκάκαι μπαταρίες, με πολύ χαμηλές πιέσεις και μικρή ενεργειακή κατανάλωση. Θέλουμε να το δούμε και σε μεγαλύτερη κλίμακα από ένα σύστημα που λειτουργούμε αυτή τη στιγμή σε μεγαλύτερη κλίμακα στο Δήμο Λητής στην περιοχή της Μυγδονίας και γιατί όχι να το λειτουργήσουμε σε μεγαλύτερη κλίμακα στο μέλλον».

Έξυπνη διαχείριση ενέργειας από spin off εταιρεία

Οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος συνεχίζουν να αποτελούν πονοκέφαλο για πολλά νοικοκυριά και το ενεργειακό ζήτημα προκαλεί τριγμούς σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες. «Εμείς παρέχουμε προϊόντα, software που αφορούν σπίτια και επιχειρήσεις. Ελεγκτές διασύνδεσης των φωτοβολταϊκών πάρκων, ολιστικές προσεγγίσεις για τη λειτουργικότητα τους από τη μία και προϊόντα που λειτουργούν σαν «μαέστρος» των ενεργειακών πόρων για μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας, αλλά και βέλτιστη διαστασιολόγηση των μπαταριών και των φωτοβολταικών πάνελ για καλύτερη απόδοση», αναφέρει η Αγγελίνα Μπιντούδη, συνιδρύτρια της Optimems, τεχνοβλαστό εταιρεία του ΕΚΕΤΑ.

Πως αποφάσισε όμως να τολμήσει να βγει στο δύσκολο στίβο της ελεύθερης αγοράς; «Λοιπόν, κατά λάθος έγινε. Με την ομάδα του Ινστιτούτοy Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, πήραμε το δεύτερο Πανελλήνιο Βραβείο σε έναν διαγωνισμό πράσινης καινοτομίας. Εκεί μπήκε η σκέψη ότι αν όντως θέλουμε αυτό που κάνουμε να έχει αντίκτυπο πραγματικό. Αν αυτό δεν βγει έξω στην αγορά, δεν θα πάει πουθενά. Ο καθένας μπορεί να γράφει τις πιο υπέροχες επιστημονικές δημοσιεύσεις αλλά αν όντως δεν φτάσει στους τελικούς πελάτες, κάναμε μια τρύπα στο νερό», λέει αφοπλιστικά μιλώντας στη Deutsche Welle η Ελληνίδα ερευνήτρια.

Για την ίδια η αποθήκευση ενέργειας αυτή τη στιγμή είναι κομβικό κομμάτι και το όραμα για το 2050 ενός αποκεντροποιημένου δικτύου όπου κάθε πολίτης θα είναι ευέλικτος καταναλωτής μοιάζει μακρινό. «Ίσως μερικές χώρες το καταφέρουν. Οι διαθέσιμες τεχνολογίες για την αποθήκευση σε μπαταρίες έχουν ως βάση το λίθιο, το οποίο δημιουργεί εξάρτηση και δεν είναι και περιβαλλοντικά φιλικό. Η τεχνολογία του υδρογόνου είναι το μεγάλο στοίχημα στην αποθήκευση ενέργειας, όπου η Ευρώπη μπορεί να παίξει καίριο ρόλο», τονίζει κ. Μπιντούδη που «επιμένει ελληνικά», παραμένοντας στη Θεσσαλονίκη. Με ισχυρό πελατολόγιο από τη Σουηδία κι ίσως σύντομα και στη Γερμανία, κάνει πράξη τη σύνδεση του κόσμου της έρευνας με την πραγματική οικονομία και την κοινωνική πραγματικότητα, ξεπερνώντας τις δυσκολίες της κρίσης και απέναντι στις αγκυλώσεις του ελληνικού συστήματος.

Η Βραδιά του Ερευνητή πραγματοποιείται κάθε χρόνο, κάθε τελευταία Παρασκευή του Σεπτέμβρη σε περισσότερες από 300 πόλεις της Ευρώπης. Είναι μια μοναδική ευκαιρία συνάντησης με τους ερευνητές γνωρίζοντας την επιστήμη μέσα από τη ματιά των πραγματικών της εκπροσώπων και ανάδειξη της ως πυλώνα για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών αλλά κι ένα ερέθισμα οι νέοι να γνωρίσουν τα ερευνητικά επαγγέλματα.