Έφυγε από τη ζωή ο Γκύντερ Γκρας

Η ζωή του ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου 1927. Μια ζωή γεμάτη σκαμπανεβάσματα, μεγάλες στιγμές και απορρίψεις. Οι καθολικοί γονείς του διατηρούσαν στο Ντάντσιχ ένα κατάστημα με εδώδιμα αποικιακά προϊόντα. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε σε ένα μικρό διαμέρισμα «μεταξύ Αγίου Πνεύματος και Χίτλερ», όπως γράφει ο βιογράφος του, Μίχαελ Γιργκς. Όταν ξέσπασε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν μόλις 17 ετών.

Η αρχή μιας μεγάλης καριέρας

Σε νεαρή ηλικία ακόμη εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για τις τέχνες. Σπούδασε γλυπτική και γραφιστική, έπαιζε σε συγκρότημα τζαζ μουσικής, ταξίδευε τακτικά, ώσπου το 1956 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι μαζί με την πρώτη του σύζυγο. Εκεί ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα και το 1959 εξέδωσε το μυθιστόρημά του «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο». Ένα έργο που τάραξε τα νερά της συντηρητικής Γερμανίας, γνώρισε παγκόσμια επιτυχία, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έγινε ταινία. 40 ολόκληρα χρόνια αργότερα τιμήθηκε για το συνολικό του έργο με το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Τα μυθιστορήματα αλλά και τα ποιήματά του πραγματεύονται πολιτικά ζητήματα και κοινωνικές ανατροπές.

Ο Γκύντερ Γκρας παρέμεινε δημιουργικός και πολυτάλαντος μέχρι το τέλος. Το 2012 στην 64η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης, σε ηλικία 85 ετών, παρουσίασε την ποιητική του συλλογή με τίτλο «Τα εφήμερα». Πρόκειται για μια σειρά προσωπικών αλλά και πολιτικών ποιημάτων. Ανάμεσα στα δεύτερα συγκαταλέγεται και το ποίημα «Η ντροπή της Ευρώπης», που πρωτοδημοσιεύθηκε το Μάιο της ίδιας χρονιάς προκαλώντας αίσθηση. Σε αυτό ο Γκρας στηλιτεύει την ευρωπαϊκή πολιτική έναντι της Αθήνας και υπενθυμίζει το τεράστιο πνευματικό χρέος της Ευρώπης στην Ελλάδα. Συγγραφέας, ποιητής, γραφίστας, γλύπτης: αυτές είναι μόνο μερικές από τις πολλές ιδιότητές του. Ορισμένες φορές εικονογραφούσε και ο ίδιος τα βιβλία του.

Πολιτική και ηθική

Συχνά έστρεφε τα φώτα της δημοσιότητας πάνω του και λόγω της πολιτικής του δραστηριότητας. Για πολλά χρόνια θεωρούνταν στη Γερμανία ένα είδος «ηθικής αυθεντίας». Η αποκάλυψη της συμμετοχής του σε ηλικία 17 χρονών στα SS προκάλεσε έντονες αντιδράσεις εντός και εκτός των γερμανικών συνόρων. Ξαφνικά αυτός που υποστήριζε ότι η Γερμανία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με το «γάντι» λόγω του εθνοσοσιαλιστικού της παρελθόντος, θεωρήθηκε υποκριτής.

Τον Απρίλιο του 2012 ακολούθησε ένα δεύτερο σκάνδαλο. Ο Γκρας δημοσίευσε ένα κείμενο με τίτλο «Αυτό που πρέπει να ειπωθεί», στο οποίο ασκούσε κριτική στην πολιτική του Ισραήλ. Προειδοποίησε για ισραηλινή πυρηνική επίθεση εναντίον του Ιράν και χαρακτήρισε το Ισραήλ, το πυρηνικό του οπλοστάσιο και την πολιτική του στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη κίνδυνο για την παγκόσμια ειρήνη. Η κυβέρνηση του Ισραήλ τον συμπεριέλαβε στη λίστα των ανεπιθύμητων προσώπων ενώ του επέρριψαν κατηγορίες και για αντισημιτισμό.

Ο άνθρωπος Γκύντερ Γκρας

Παρ’ όλα αυτά ο Γκύντερ Γκρας παρέμεινε πρότυπο για πολλούς νεότερους συναδέλφους του. Αυτοί που τον γνώρισαν προσωπικά τον χαρακτηρίζουν ευαίσθητο άνθρωπο με χιούμορ, που αγαπάει τη τζαζ μουσική. Οι φίλοι του γνωρίζουν επίσης ότι λάτρευε τη μαγειρική, το καλό κόκκινο κρασί και το τσιγάρο, το οποίο αρνιόταν να κόψει παρά την προχωρημένη του ηλικία. Σήμερα, σε ηλικία 87 ετών, ο μεγάλος γερμανός συγγραφέας έφυγε από τη ζωή στο Λύμπεκ της Γερμανίας.

Cornelia Rabitz / Άρης Καλτιριμτζής