Υasou Aida!: ελληνογερμανική όπερα στο Βερολίνο

“Δεν υπάρχει πλέον ελπίδα για τη χώρα μου” τραγουδά στα γερμανικά η Ελπίδα, μια νεαρή μαθητευόμενη από την Ελλάδα στα κεντρικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη. Εδώ ακριβώς εκτυλίσσεται η υπόθεση της ελληνογερμανικής όπερας Yasou Aida, η οποία παρουσιάζεται για πρώτη φορά σήμερα το βράδυ στην “εναλλακτική” Όπερα του Neukölln στο Βερολίνο, 140 χρονιά μετά την πρεμιέρα του πρωτότυπου στο Κάιρο, την Αΐντα του Τζουζέπε Βέρντι.

Η Αΐντα του Βέρντι είναι ένα εμβληματικό έργο της τότε αποικιοκρατικής περιόδου της Ευρώπης που διαδραματίζεται στην εποχή των Φαραώ. Η ομώνυμη κεντρική ήρωας, Αΐντα, είναι μια πριγκίπισσα από την Αιθιοπία, που έχει απαχθεί και ζει ως σκλάβα στην Αίγυπτο. Ο νεαρός αιγύπτιος στρατηγός Ραδάμης, που έχει ερωτευθεί την Αΐντα, θέλει να ζητήσει το χέρι της εκλεκτής του αφού νικήσει τους Αιθίοπες με τους οποίους βρίσκεται σε πόλεμο. Να όμως που για τον Ραδάμη ενδιαφέρεται και η κόρη του Φαραώ, Αμνέριδα. Ο Ραδάμης θα πρέπει να αποφασίσει ανάμεσα στην αγάπη του για την Αΐντα και την πίστη του προς τον Φαραώ, αλλά και τον γάμο με την κόρη του Αμνέριδα.

Η επαφή με το σήμερα

Τι σχέση μπορούν να έχουν όμως όλα αυτά με τη σημερινή πραγματικότητα μας εξηγεί ο σκηνοθέτης της σύγχρονης Αΐντα, Αλέξανδρος Ευκλείδης:

«Αυτό που συνήθως συμβαίνει στην εποχή μας, δια της κρίσης, είναι η διαμόρφωση κάποιων νεοαποικιακών συνθηκών στην Ευρώπη και κυρίως η χρήση νεοαποικιακών ιδεολογικών σχημάτων. Θεώρησα ότι η Αΐντα ήταν μια ιδανική πλατφόρμα για να μιλήσει κανείς ακριβώς γι’ αυτά τα ζητήματα, τα οποία, εάν θέλετε, είναι τα κύρια ζητήματα που αφορούν στις ελληνογερμανικές σχέσεις».

Η σχέση ‘πολιτισμένοι’ αιγύπτιοι αποικιοκράτες – ‘βάρβαροι’ κατακτημένοι Αιθίοπες βρίσκει την αναλογία της στους ‘εργατικούς’ και ‘πειθαρχημένους’ Δυτικοευρωπαίους έναντι των ‘τεμπέληδων’ και ‘αστάθμητων’ Ελλήνων. Δεν υπάρχει μάλλον στερεότυπο και προκατάληψη που έχουν ακουστεί τα τελευταία δύο χρόνια για τους Έλληνες, που να μην έχουν ενταχθεί σε αυτό το έργο. Κάτι που θλίβει την Ελπίδα, την σύγχρονη Αΐντα, η οποία όμως έχει πάρει την απόφαση της: να μην επιστρέψει στην Ελλάδα, αλλά να μείνει για πάντα στο εξωτερικό. Ακριβώς την ίδια απόφαση έχει πάρει στην προσωπική της ζωή, η υψίφωνος που παίζει την Ελπίδα, η Ελπινίκη Ζερβού, μετά μάλιστα από δεκατρία χρόνια στη Λυρική Σκηνή.

«Πριν δώσω ακρόαση, είχα πάρει την απόφαση να έρθω στο Βερολίνο και να μείνω, να ζήσω. Και με πήρε η φίλη μου η Άννα τηλέφωνο και μου είπε: είδες το mail που σου στείλανε για μια ακρόαση; Ποια ακρόαση, λέω. Και μου λέει, θα γίνει στο Βερολίνο συμπαραγωγή. Σε τρεις μέρες έμαθα τις άριες τις Αΐντα απέξω και πήγα και έδωσα ακρόαση. Να πει κανείς ότι είναι τυχαίο; Δε νομίζω».

Το γερμανικό 'μέτωπο'

Έκτος από την Ελπίδα, το άλλο κεντρικό πρόσωπο στο Yasou Aida είναι ο γερμανός Ράινερ Μες. Αυτός ο σύγχρονος Ραδάμης είναι ένας κομισάριος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που έχει την αποστολή της επιτήρησης για την υλοποίηση των αυστηρών μέτρων της τρόικας στην Ελλάδα. Όπως και ο Ραδάμης, έτσι και ο Ράινερ Μες κάποτε θα βρεθεί μπροστά σε ένα ηθικό δίλημμα.

Ο συγγραφέας των κειμένων του Yasou Aida, Δημήτρης Δημόπουλος λέει σχετικά:

«Ο Ράινερ πηγαίνει στην Ελλάδα και βιώνει από πρώτο χέρι την ανθρώπινη πραγματικότητα και πως μια απόφαση μπορεί να επηρεάσει τις τύχες ενός λαού. Καταλαβαίνει ότι δεν πρέπει να είναι στραβός ο γιαλός, μάλλον στραβά αρμενίζουμε. Επιστρέφει με μια διάθεση να αλλάξει τα πράγματα».

Ο Ράινερ Μες προσπαθεί, όμως στην Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα δεν υπάρχει καμία διάθεση για αλλαγή πλεύσης έναντι της Ελλάδας.
Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται από την ηγεσία να αλλάξει γνώμη, ο ως τότε ανερχόμενος αστέρας της τράπεζας επιμένει στις απόψεις του.
Κανείς δεν τον υποστηρίζει πλέον, ούτε η Ελπίδα, με την οποία διατηρούσε ερωτική σχέση.

Μια επιτροπή αποφασίζει τον εξοστρακισμό του Μες από την τράπεζα.
«Έρχεται το τέλος, όλα είναι μάταια», τραγουδούν στην τελευταία σκηνή της όπερας οι πέντε Έλληνες και οι πέντε Γερμανοί τραγουδιστές της παράστασης.

Τέλος, δύο λόγια για το πως προέκυψε αυτή η συνεργασία των Ελλήνων με την Όπερα Neukölln από το δραματουργό Bernhard Glocksin:

«Στις 5 Μαίου του 2010 βλέπαμε στην τηλεόραση τις εικόνες για τα τρία άτομα που κάηκαν σε μια τράπεζα στην Αθήνα τότε με τα επεισόδια. Βλέποντας τα, είπαμε ότι κάτι πρέπει να κάνουμε. Το καλοκαίρι κατεβήκαμε στην Ελλάδα, όπου συναντηθήκαμε με τον σκηνοθέτη Αλέξανδρο Ευκλείδη. Δεν τον γνωρίζαμε, μας τον είχαν συστήσει. Είδαμε τη δουλεία που είχε κάνει ως τότε. Μας έπεισε. Και τώρα αποδεικνύεται ότι η επιλογή ήταν σωστή».

To Yasou Aida θα παρουσιαστεί ως τα τέλη Φεβρουαρίου στο Βερολίνο, ενώ τον Μάρτιο θα παιχθεί και στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής