Το χαμηλόφωνο μουρμουρητό της ελληνικής λογοτεχνίας

Χιονιάς αυτές τις μέρες στη Γερμανία, βαρύς χειμώνας φέτος, και πού να πέσει τώρα η προσοχή των αναγνωστών σε ελληνικά πονήματα. Βέβαια οι Γερμανοί αναγνώστες βρίσκουν πολλά για την Ελλάδα και τα δημοσιονομικά της πάθη στις εφημερίδες αυτόν τον καιρό, διαβάζουν για τον αναβρασμό των αγορών και την παφλάζουσα ανησυχία της ευρωζώνης. Αλλά για την ελληνική λογοτεχνία παγωνιά και σιωπή. Σιγά-σιγά έσβησαν τα βεγγαλικά που είχαν εκτοξευθεί στους αιθέρες το 2001, όταν η Ελλάδα ήταν τιμώμενη χώρα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης. Είχαν κυκλοφορήσει τότε στα γερμανικά μερικές δεκάδες ελληνικά βιβλία, αλλά τα περισσότερα δεν δικαίωσαν τις ελπίδες των Γερμανών εκδοτών για ικανοποιητικές πωλήσεις. Σαν η λογοτεχνική μας παραγωγή να έβγαλε τότε μια στεντόρεια κραυγή που έμεινε όμως αναπάντητη και με τα χρόνια κατάντησε ένα χαμηλόφωνο μουρμουρητό που σβήνει.

Σπίθες στη χόβολη

Ένας μακρινός απόηχος της μεγάλης εκείνης τιμής, μια ύστατη σπίθα άναψε το περασμένο φθινόπωρο σχεδόν ηρωικά ο οίκος Suhrkamp εκδίδοντας στα γερμανικά το έργο της Ιωάννας Καρυστιάνη Σουέλ και το βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλλου Κινέζικα Κουτιά. Αλλά η κριτική δεν τα πρόσεξε μέχρι στιγμής καθόλου. Άλλος μεγάλος οίκος δεν προετοιμάζει αυτή τη στιγμή την έκδοση κάποιου βιβλίου Έλληνα συγγραφέα. Από τις έξι προτάσεις για μετάφραση που υπέβαλε επίσης το περασμένο φθινόπωρο σε διάφορους οίκους το γερμανικό παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού τρία ονόματα σκάλωσαν στα γραφεία των λεκτόρων, Πολιτοπούλου, Καστρινάκη και Μακριδάκης, αλλά απλά σκάλωσαν. Δε έπεισαν τόσο, ώστε να οδηγήσουν σε εκδοτικές αποφάσεις. Οι οίκοι φοβούνται κάθε απόφαση που ενδέχεται να εξελιχθεί σε απονενοημένο διάβημα. Στην εαρινή έκθεση των Γερμανών εκδοτών, το Μάρτιο στη Λειψία, θα εμφανιστεί η Μάρω Δούκα στη σειρά εκδηλώσεων Μικρές Γλώσσες Μεγάλες Λογοτεχνίες για να διαβάσει απόσπασμα από το βιβλίο της Αθώοι και Φταίχτες. Καλό βέβαια, αλλά η αλήθεια είναι ότι το μόνο βιβλίο της Δούκα, στο οποίο θα είχε πρόσβαση ένας Γερμανός αναγνώστης είναι το Η πλωτή πόλη που εκδόθηκε στα γερμανικά από τον Insel το 1991 και δεν υπάρχει πια ούτε καν στον κατάλογο του ίδιου του οίκου.

Αποφάσεις και διαβήματα

Και ένα βιβλίο του Θανάση Πετσάλη-Διομήδη στα γερμανικά το 2009, πώς θα σας φαινόταν; Γενναία απόφαση η απονενοημένο διάβημα; Ανεξάρτητα από την απάντηση ο μικρός οίκος Pandora εξέδωσε όντως στα γερμανικά το πεζογράφημα του Πετσάλη-Διομήδη Η καμπάνα της Αγίας Τριάδας. Ούτε απόφαση, ούτε διάβημα ήταν, αλλά προϊόν προσωπικής γνωριμίας, της εκδότριας και της εγγονής του συγγραφέα που ζει στο Βερολίνο. Ας το πούμε κι αυτό, ο οίκος Pandora τα τελευταία χρόνια επανεξέδωσε τα βασικά έργα μιας Γερμανίδας αριστοκράτισσας του 19ου αιώνα που λάτρευε την Κρήτη. Λεγόταν Mary Espérance de Schwartz και από φιλελληνική παραξενιά είχε μετατρέψει το όνομά της σε Ελπίς Μέλαινα. Μέλαινες και κατάμαυρες μας φαίνονται μέσα στο φετινό χιονιά και οι ελπίδες για τις εξαγωγές του ελληνικού βιβλίου. Και θα βρούμε αφορμές για να επανέλθουμε στο θέμα.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος