Το «φακελάκι» καθημερινότητα στην Πορτογαλία

Η εισαγγελέας Μαρία Ζοζέ Μοργκάντο μικροκαμωμένη καθώς είναι μόλις που διακρίνεται πίσω από στοίβες φακέλων πάνω στο γραφείο της. Χρόνια τώρα αγωνίζεται κατά της διαφθοράς στην Πορτογαλία, διευθύνει μάλιστα ένα δικό της τμήμα πάταξης της διαφθοράς. "Θα χαιρόμουνα, αν άλλαζε κάτι". λέει. "Αλλά έχω της αμφιβολίες μου. Δεν βλέπω καμία ένδειξη ότι αλλάζει κάτι στο θέμα της διαφθοράς. Η σάρξ, βλέπετε, είναι αδύναμη, οι άνθρωποι δεν είναι άγιοι. Επίσης, κανένας δεν φοβάται ότι θα τιμωρηθεί. Μήπως τιμωρήθηκε μέχρι τώρα κανένας για διαφθορά:"

Κανείς είναι η απάντηση. Η Μαρία Ζουσέ Μοργκαντο αναφέρει δημάρχους που διατηρούν «μαύρα ταμεία» ή έκαναν χρυσές δουλειές με παράνομες αγοραπωλησίες ακινήτων. Υψηλά ιστάμενους παράγοντες ποδοσφαιρικών ομάδων που εξαγοράζουν ξεδιάντροπα διαιτητές.

Χωρίς συνείδηση παραβατικότητας

Η διαφθορά ανήκει στην καθημερινότητα της Πορτογαλίας επιβεβαιώνει και ο Πένδρο Μπασελάρ Βασκονσέλος, καθηγητής συνταγματικού δικαίου στη Μπράγκα. "Η Πορτογαλία είναι βαθύτατα διεφθαρμένη, με την πλήρη έννοια της λέξης. Σε βαθμό μάλιστα που ο όρος μας ξενίζει. Διότι ορίζουμε αυτό που οι εξελιγμένες κοινωνίες ονομάζουν διαφθορά με αρχαίες πρακτικές, που δεν έχουν σχέση με ένα σύγχρονο κράτος". Ο συνταγματολόγος επισημαίνει ότι «δεν υπάρχει η συνείδηση της παραβατικότητας», θεωρείται «αυτονόητο» ο αστυνομικός της τροχαίας να σβήνει το πρόστιμο ενός φίλου ή ο πρόεδρος μιας ποδοσφαιρικής ομάδας να κυκλοφορεί με πανάκριβα αυτοκίνητα και ταυτόχρονα να δηλώνει ατιμωρητί ότι δεν πληρώνει φόρους.

Δουλειές μόνο χωρίς απόδειξη

"Είναι πολύ σκληρή δουλειά με πολλά προβλήματα. Έχουμε δυσκολίες να συλλέξουμε τεκμήρια, να αναγνωριστούν στα δικαστήρια, δυσκολίες στη συνεργασία μας με την κοινωνία πολιτών", λέει η εισαγγελέας Μοργκάντο. Για να μη μιλήσουμε για την καθημερινή διαφθορά. Τους γιατρούς για παράδειγμα που επειδή ο κατάλογος για τις εγχειρήσεις είναι μακρύς, προτείνουν στους ασθενείς να πληρώσουν την επέμβαση ιδιωτικά. Και τότε γίνεται σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα στην ίδια κρατική κλινική. Ή τους τεχνικούς, υδραυλικούς, μαραγκούς, που βρίσκεις μόνον χωρίς απόδειξη στη μαύρη. Την εμπειρία αυτή κάνει συνεχώς ο Γερμανός σύμβουλος επενδύσεων Στέφαν Στίμπ. "Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι τεχνίτες και οι μικρές επιχειρήσεις, που δουλεύουν μόνον εάν ευθύς εξ αρχής τους υποσχεθείς ότι δεν χρειάζεσαι απόδειξη. Η αλλαγή αυτής της συμπεριφοράς είναι σίγουρα δύσκολη", διαπιστώνει ο Στέφαν Στιμπ ζώντας εδώ και 20 χρόνια στην Πορτογαλία.