Το μυστικό της γήρανσης και τα καρκινικά κύτταρα

«Η συνέλευση της επιτροπής Νόμπελ στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα αποφάσισε σήμερα να απονείμει το Νόμπελ ιατρικής και φυσιολογίας 2009 στην Ελίζαμπεθ Μπλάκμπερν, στην Κάρολ Γκρέινερ, και τον Τζακ Σζόστακ για την κοινή ανακάλυψη, πώς προστατεύονται τα τελομερή και το ένζυμο τελομεράση», έπε ο Γκόραν Χάνσον, γραμματέας της επιτροπής Νόμπελ και καθηγητής στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα ανακοινώνοντας την απόφαση για το φετινό Νόμπελ. Η απόφαση δεν εξέπληξε τους δημοσιογράφους που περίμεναν την ανακοίνωση. Οι ερευνητές Γκρέινερ, Μπλάκμπερν και Σζόστακ ήταν έτσι κι αλλιώς τα φαβορί μεταξύ των υποψηφίων για το φετινό Νόμπελ, είχαν τιμηθεί με αρκετές διακρίσεις όπως το αμερικανικό βραβείο Άλμπερτ Λάσκερ για την κλινική ιατρική έρευνα, που αποτελεί τρόπον τινά πρόκριμα και για το Νόμπελ. Οι μισοί από τους κατόχους αυτού του βραβείου πήραν στη συνέχεια και το Νόμπελ. Και οι τρεις επιστήμονες εστιάζουν τις έρευνές τους στο ένζυμο τελομεράση και το ρόλο του στη διαίρεση κυττάρων και τη γήρανσή τους. Σε ανακοίνωσή του το σουηδικό Ίδρυμα Καρολίνσκα αναφέρει ότι «η ανακάλυψη των ερευνητών έδωσε νέα διάσταση σε όσα γνωρίζουμε για τα κύτταρα, έριξε φως στους μηχανισμούς των ασθενειών και άνοιξε νέους δρόμους για την επινόηση νέων θεραπειών».

Θεμελιώδες ζήτημα της ζωής

«Αποτελεί μια πολύ σημαντική ανακάλυψη», διαπιστώνει ο βιολόγοςΤόμας Πέρλμαν. «Μπορεί να πει κανείς ότι έλυσαν ένα θεμελιώδες ζήτημα της ζωής μας. Πρόκειται για το DNΑ και τα χρωμοσώματα των κυττάρων. Οι τρεις επιστήμονες μπόρεσαν να αποδείξουν, πώς ένα τμήμα που βρίσκεται στις άκρες των χρωμοσωμάτων φροντίζει ώστε αυτά να μην εκφυλίζονται. Αυτά τα προστατευτικά καλύμματα λέγονται τελομερή και είναι αυτά που φροντίζουν ώστε να μην εκφυλίζονται τα χρωμοσώματα κατά τη διαίρεση του κυττάρου».

Η «απάντηση» βρίσκεται στα τελομερή που βρίσκονται στις άκρες των χρωμοσωμάτων και στο ένζυμο που τα δημιουργεί και ονομάζεται τελομεράση. Όταν ένα κύτταρο πολλαπλασιάζεται, τα μόριά του χωρίζονται στα δύο, ή αλλιώς «αντιγράφονται». Οι ερευνητές όμως διαπίστωσαν ότι τα τελομερή δεν διαιρούνται κατ’ αυτόν τον τρόπο, διότι κάθε φορά που γίνεται η κυτταρική διαίρεση, αυτά φυσιολογικά θα έπρεπε να κόβονται. Αν όμως συνέβαινε αυτό και επειδή κάθε φορά που τα τελομερή «κονταίνουν» τα κύτταρα γερνούν και τελικά πεθαίνουν, θα έπρεπε η διάρκεια της ζωής τους να είναι ιδιαίτερα μικρή. Από την άλλη, αν το μήκος τους έμενε σταθερό και αναλλοίωτο, η διάρκεια ζωής των κυττάρων θα ήταν «αιώνια», όπως στην περίπτωση των καρκινικών κυττάρων.

Σημαντικό για την έρευνα του καρκίνου

Οι επιστήμονες λοιπόν μπορούν να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τη διαδικασία της γήρανσης και τον καρκίνο. «Οι απαντήσεις σε θεμελιακά ζητήματα», λέει ο Τόμας Πέρλμαν, «έχoυν και μεγάλη ιατρική σημασία. Στην περίπτωση αυτή για την έρευνα του καρκίνου. Τα καρκινικά κύτταρα έχουν το ένζυμο τελομεράση και γίνεται αυτό το διάστημα εντατική έρευνα πώς να μπλοκάρει η δραστηριότητά τους».Το Νόμπελ ιατρικής απονέμεται φέτος για 100ή φορά και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ενός εκατομμυρίου ευρώ που θα μοιραστούν οι τρεις επιστήμονες.

Albrecht Breitschuh/Γιώργος Παππάς

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου