«Το Κεφάλαιο του Μαρξ, τόμος Πρώτος» - μια θεατρική παράσταση

Η συγκεκριμένη ομάδα εκπροσωπεί το λεγόμενο θέατρο καταγραφής, στο οποίο οι ηθοποιοί καταργούνται από τα δρώντα πρόσωπα της καθημερινότητας, που διηγούνται την εμπειρία τους επί σκηνής.

Μέχρι τώρα η παράσταση ανέβηκε στο Schauspielhaus του Ντύσσελντορφ τρεις φορές με πάνω από 700 θεατές και διθυράμβους κριτικής στις επιφυλλίδες των εφημερίδων και στις τηλεοπτικές πολιτιστικές εκπομπές.

Η παράσταση παρουσιάζει επί σκηνής τις εμπειρίες 8 διαφορετικών ανθρώπων, που το κεφάλαιο του Μάρξ σφράγισε τη ζωή τους. Πρόκειται π.χ. για τον γνωστό Γερμανό καθηγητή της Οικονομικής Ιστορίας Τόμας Κουστζίνσκι, τον τελευταίο διευθυντή της Ακαδημίας Επιστημών της πρώην Ανατολικής Γερμανίας ή για έναν μανιακό των τυχερών παιχνιδιών, που δεν διάβασε ποτέ του τον Μαρξ, αλλά ξέρει τι σημαίνει κεφάλαιο και κέρδος, και άλλους 6 απλούς εργαζόμενους που διηγούνται τις σχέσεις του με το περιεχόμενο του βιβλίου, χωρίς να το έχουν διαβάσει: τα χρήματα, την έλλειψή τους, την αφθονία τους και τη χρηστικότητά τους.

Ο Ντάνιελ Βέτσελ, ένα από τα τρία μέλη της ομάδας ‘Το Πρωτόκολλο του Ρίμινι’, που μαζί με την Χέλγκαρντ Χάουγκ είχαν την ιδέα να ασχοληθούν με το Κεφάλαιο του Μαρξ, υποστηρίζει ότι το έναυσμα αυτής της παράστασης είναι τετριμμένο:

«Μια πρώτη, επιδερμική αφορμή ήταν η αίσθηση που είχαμε ότι το βιβλίο αυτό, είναι διάσημο και όμως άγνωστο. Αρχίζοντας από μας τους ίδιους διαπιστώσαμε ότι ενώ ξέρουμε την ιστορία του, αυτό καθ’ αυτό το περιεχόμενο του βιβλίου μάς είναι άγνωστο, δεν το έχουμε διαβάσει. Αυτή ήταν η πρώτη αφορμή που αποδείχθηκε και ουσιαστική, γι’ αυτό ασχοληθήκαμε με ένα βιβλίο-σύμβολο που πολλοί επικαλούνται, αλλά το ακριβές περιεχόμενό του παραμένει στους πολλούς άγνωστο, και έτσι το ανεβάσαμε στη σκηνή.»

Το ιδιαίτερο στην ομάδα του ‘Πρωτοκόλλου του Ρίμινι’ είναι ότι ανεβάζουν έργα με βάση θέματα και όχι κείμενα, δηλαδή λογοτεχνικά έργα ή θεατρικά κομμάτια και σενάρια. Οι ίδιοι ονομάζουν το πνευματικό τους προϊόν «θέατρο καταγραφής» εξ ου και η ονομασία της ομάδας.

Τι σημαίνει όμως θέατρο καταγραφής, τι σημαίνει καταργούνται οι ηθοποιοί; Ο Γερμανός σκηνοθέτης εξηγεί: «Μας ενδιαφέρει η τεκμηριωμένη μορφή ενός θέματος επί σκηνής. Η σκηνή έχει νόημα για μας γιατί εμφανίζονται επ’ αυτής όχι ηθοποιοί που έχουν αποστηθίσει κάποιο κείμενο, αλλά δρώντα πρόσωπα της καθημερινότητας με τις εμπειρίες τους και τη βιογραφία τους. Για το συγκεκριμένο κομμάτι, το Κεφάλαιο του Μαρξ, χρειάστηκε να μιλήσουμε με 150 ανθρώπους που είχαν κάποια σχέση με το βιβλίο, πρακτική, ιδεολογική, επαγγελματική ή οποιαδήποτε άλλη.»

Η παράσταση δεν εκθειάζει τον Μαρξ, όπως νόμισαν ορισμένοι, αλλά μας φέρνει αντιμέτωπους με την ουσία του βιβλίου, τον ρόλο του κεφαλαίου στην καθημερινότητά μας: την ανεργία, τον πλούτο, τη φτώχεια, την παγκοσμιοποίηση, χωρίς τα δρώντα πρόσωπα να αρθρώσουν αυτές τις λέξεις. Οι εμπειρίες τους μας αγγίζουν. Γιατί είναι άμεσες, καταλυτικές, γιατί μας αφορούν όλους.

Οι παραστάσεις του ιδιαίτερα πρωτότυπου αυτού κομματικού θα συνεχιστούν τον επόμενο μήνα στο Ντύσσελντορφ και τον καινούργιο χρόνο στο Βερολίνο, στη Ζυρίχη, στη Φραγκφούρτη.

Να υπενθυμίσουμε ότι ο Ντάνιελ Βέτσελ, που μέχρι πρόσφατα ζούσε στην Αθήνα με την Ελληνίδα γυναίκα του, έχει παρουσιάσει ένα ανάλογο κομμάτι το 2003, στο Θέατρο του Θησείου, με το Μιχάλη Μαρμαρινό. Πρόκειται για το κομμάτι ‘Χοτ Σποτς - Ήμουν και εγώ εδώ’ με θέμα τον τουρισμό, όπου, όπως το ανήγγειλε τότε ο ελληνικός τύπος, ήταν μια παράσταση με «πρωταγωνιστές γκαρσόνια».

Βιβή Παπαναγιώτου