Ταμείο εξυπηρέτησης χρέους: Η «μαγική λύση»;

Στη συζήτηση για την ευρω-κρίση δεν λείπουν οι τολμηρές προτάσεις: άλλος ευαγγελίζεται τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης», άλλος προτιμά μία συνομοσπονδία κατά το ελβετικό μοντέλο, κάποιοι περιορίζονται σε μία παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ως έσχατη λύση, υποστηρίζοντας ότι μόνο έτσι θα υψωθεί «τείχος προστασίας» που θα απωθήσει τους κερδοσκόπους. Όμως ο Βόλφγκανγκ Φραντς, επικεφαλής του «συμβουλίου σοφών» της γερμανικής οικονομίας αντιτείνει ότι «δεν υπάρχει πιο θανάσιμο αμάρτημα για μία κεντρική τράπεζα από τη χρηματοδότηση του κρατικού χρέους».

Ποια η εναλλακτική λύση; Θεωρητικά το ευρωομόλογο, το οποίο όμως έχει απορρίψει η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, λέγοντας ότι «όσο ζει, δεν πρόκειται να εκδοθούν ευρωομόλογα». Απομένει λοιπόν το ταμείο εξυπηρέτησης χρέους, το οποίο, σύμφωνα με τους Γερμανούς «σοφούς» της οικονομίας, μπορεί να λειτουργήσει ως εξής: Τα χρέη των κρατών-μελών που υπερβαίνουν το 60% του ΑΕΠ τους θα διοχετευθούν σε ένα ειδικό ταμείο κοινής ευθύνης και θα καλυφθούν με ένα είδος πανευρωπαϊκού ομολογιακού δανείου από τις διεθνείς αγορές, η δε περίοδος αποπληρωμής θα φτάνει τα 20-25 χρόνια. Το πλεονέκτημα αυτής της λύσης: η λειτουργία του ταμείου θα ήταν χρονικά και ποσοτικά περιορισμένη, οπότε οι πλουσιότερες χώρες της ευρωζώνης δεν θα την έβλεπαν ως κατάχρηση της αλληλεγγύης τους προς τις δημοσιονομικά απείθαρχες χώρες.

«Ναι μεν, αλλά» στο ταμείο εξυπηρέτησης χρέους

Ακόμα και ο αυστηρός διοικητής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας Γιενς Βάϊντεμαν δεν απορρίπτει εξ΄αρχής το ταμείο χρέους, παρά τις έντονες επιφυλάξεις που εκφράζει. Ο επικεφαλής της Μπούντεσμπανκ πιστεύει ότι «για να τολμήσει κανείς αυτήν τη περιπέτεια της κοινής ανάληψης χρέους πρέπει να αισθάνεται σίγουρος για το αποτέλεσμα. Και θα αισθάνεται σίγουρος, μόνο αν έχει δικαίωμα άμεσου ελέγχου». Με άλλα λόγια: οι υπερχρεωμένες χώρες καλούνται να εκχωρήσουν τη δημοσιονομική αυτονομία τους σε υπερεθνικά ευρωπαϊκά όργανα- μία προοπτική στην οποία δηλώνουν κατηγορηματικά αντίθετες μέχρι σήμερα.

Όμως οι πλουσιότερες χώρες επιμένουν, απαιτώντας συγκεκριμένες «ασφαλιστικές δικλείδες», όπως τονίζει ο επικεφαλής του συμβουλίου σοφών της γερμανικής οικονομίας Βόλφγκανγκ Φραντς: «Πρώτη διασφάλιση: κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα πρέπει να υιοθετήσει στο σύνταγμά της ένα ‘φρένο χρέους’. Η δεύτερη διασφάλιση είναι ότι η αποπληρωμή του χρέους θα πρέπει να γίνει μακροπρόθεσμα από μία αύξηση φορολογικών εσόδων σε εθνικό επίπεδο με τα έσοδα να πηγαίνουν απευθείας στο ταμείο εξυπηρέτησης χρέους».

Υπάρχει και μία τρίτη διασφάλιση, μάλλον διαμφισβητούμενη: εάν δεν πληρώσει ο οφειλέτης, θα αναγκαστεί να παραχωρήσει στο ταμείο για την αποπληρωμή του χρέους ένα μέρος από τα αποθέματα χρυσού στα κρατικά θησαυροφυλάκια. Και αυτό γιατί οι χώρες που συμμετέχουν στο ταμείο θα έχουν προσφέρει ως ενέχυρο τα συναλλαγματικά αποθέματα που διαθέτουν, συμπεριλαμβανομένων των αποθεμάτων χρυσού.

«Αγοράζοντας χρόνο» για μεταρρυθμίσεις

Εάν συμβούν όλα αυτά, το ταμείο εξυπηρέτησης χρέους μπορεί να δώσει λύσεις, τονίζουν οι «σοφοί» της γερμανικής οικονομίας: τα επιτόκια δανεισμού για τις υπερχρεωμένες χώρες θα μειώνονταν δραστικά, κάτι που θα εξασφάλιζε μεγάλη ελάφρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό τους. Από την άλλη πλευρά θα ανέβαιναν βέβαια τα επιτόκια δανεισμού για χώρες με υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση, όπως η Γερμανία, αλλά αυτό θα ήταν μία φυσιολογική «διόρθωση» της αγοράς.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του ταμείου εξυπηρέτησης χρέους είναι πάντως ότι οι υπερχρεωμένες χώρες αγοράζουν πολύτιμο χρόνο για να υλοποιήσουν τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματά τους- χρόνος που δεν θα τους παραχωρούσαν οι αγορές υπό φυσιολογικές συνθήκες.

Zhang Danhong / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ.σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου