Ποσοτική χαλάρωση: Ήρθε για να μείνει

Για μεγάλο διάστημα ήδη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) εφαρμόζει μια εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική. Το βασικό επιτόκιο είναι από τον Μάιο μηδενικό, ενώ κάθε μήνα ρίχνει στην αγορά 80 δις ευρώ αγοράζοντας κρατικά και ιδιωτικά ομόλογα. Το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων επρόκειτο αρχικά να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2017.

Ωστόσο ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ανακοίνωσε σήμερα ότι το πρόγραμμα, έστω και κάπως περιορισμένο, θα συνεχιστεί για τουλάχιστον εννέα μήνες. Το μηνιαίο όριο των αγορών θα είναι 60 δις, ενώ το πρόγραμμα θα παραταθεί αν χρειαστεί και μετά το 2017. Αυτό ισοδυναμεί με μια νομισματική ένεση 540 δις με αποτέλεσμα το όλο πρόγραμμα να διογκωθεί στα 2,28 τρις ευρώ.

Χαλαρή πολιτική στο διηνεκές;

Η παράταση του προγράμματος αναμενόταν ως αντίδραση της ΕΚΤ στην αβεβαιότητα που επικρατεί στην Ιταλία μετά το δημοψήφισμα και την παραίτηση του πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι. Αυτή τη στιγμή είναι άγνωστο τι ακριβώς συνεπάγεται αυτή η αβεβαιότητα για τις ιταλικές τράπεζες που στενάζουν κάτω από έναν τεράστιο όγκο τοξικών δανείων. Μάλιστα η ΕΚΤ έκανε ένα ακόμα βήμα και στο εξής μπορεί να αγοράζει και ομόλογα διάρκειας κάτω των δύο ετών, ακόμα και αυτά που έχουν μικρότερη απόδοση σε σύγκριση με το επιτόκιο καταθέσεων στην ΕΚΤ από άλλα τραπεζικά ιδρύματα και το οποίο είναι αυτή τη στιγμή -0,4%.

Η αμερικανική Κεντρική Τράπεζα Fed περάτωσε στο μεταξύ το δικό της τεράστιο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και σχεδιάζει να αυξήσει πάλι τα βασικά επιτόκια. Στην οικονομική αργκό αυτή η εγκατάλειψη της χαλαρής νομισματικής πολιτικής λέγεται tapering και θεωρείται ένδειξη για ανάκαμψη της οικονομίας. Για την Ευρώπη «δεν τίθεται θέμα tapering», ξεκαθάρισε σήμερα ο Ντράγκι και δήλωσε ότι αν η κατάσταση επιδεινωθεί θα αυξήσει κιόλας τον όγκο του προγράμματος.

Αβεβαιότητες και διασφάλιση εμπιστοσύνης

Αλλά τί θα γίνει στην περίπτωση που η κατάσταση βελτιωθεί; Θα μπορούσε για παράδειγμα ο πληθωρισμός να ανέβει και να πλησιάσει το επιθυμητό για την ΕΚΤ ύψος του 2%. Ο Ντράγκι είπε χωρίς περιστροφές το τι πιστεύει για τέτοιες αισιόδοξες εικοτολογίες: «Βρισκόμαστε σήμερα πολύ μακριά από τέτοια προβλήματα πολυτελείας. Στο Διοικητικό Συμβούλιο δεν κάναμε καν λόγο για τέτοια ενδεχόμενα.» 

Ο επικεφαλής της ΕΚΤ επισήμανε ότι και μόνο το εκλογικό ημερολόγιο του 2017 είναι πηγή αβεβαιότητας. Βουλευτικές εκλογές στην Ολλανδία τον Μάρτιο, εκλογή νέου προέδρου στη Γαλλία τον Απρίλιο και ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο. Κόμματα και υποψήφιοι που τάσσονται κατά του ευρώ και της ΕΕ ενδέχεται να αυξήσουν τη δύναμή τους και στις τρεις αυτές χώρες.

Σε όλα αυτά προστίθεται και ο υπερατλαντικός άγνωστος Χ, δηλαδή η συγκεκριμένη πολιτική που θα εφαρμόσει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Για όλους αυτούς τους λόγους ο Μάριο Ντράγκι διακήρυξε ότι η ΕΚΤ θα παραμείνει για πολύν καιρό παρούσα στις αγορές και συνέστησε στις κυβερνήσεις των χωρών της Ευρωζώνης να παραμείνουν προσηλωμένες στην εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων ως προϋπόθεση εμπιστοσύνης για τον χώρο του κοινού νομίσματος.

Αντρέας Μπέκερ