Ποιοι θέλουν να ενταφιαστεί το Παλαιστινιακό;

H προχθεσινή επίσκεψη του Άντονι Μπλίνκεν στο Ισραήλ και στα Παλαιστινιακά Εδάφη είχε ως στόχο τη σταθεροποίηση της συμφωνίας εκεχειρίας που συνήψαν με αιγυπτιακή διαμεσολάβηση οι δύο πλευρές και ισχύει από τα μεσάνυχτα της περασμένης Παρασκευής. Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας εξήγγειλε πρωτοβουλίες των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση της Γάζας επαναλαμβάνοντας το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα. Η κυβέρνηση Μπάιντεν άργησε να αντιδράσει στο νέο λουτρό αίματος, στάση που προκάλεσε αρνητικές αντιδράσεις.

Η νέα «Εγγύς Ανατολή» στα σχέδια

Οι λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ, ένα ειρηνευτικό ντιλ αποτέλεσμα μυστικών διεργασιών ανάμεσα στις ΗΠΑ και μιας σειράς από αραβικά κράτη, χαιρετίστηκαν ως μια ελπιδοφόρα προσπάθεια στο δρόμο ομαλοποίησης των σχέσεων του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο. Πώς ξεκίνησαν; Μια πρωία του Σεπτεμβρίου του 2020, ο τότε πρόεδρος Τραμπ ανέβηκε στο μπαλκόνι του Λευκού Οίκου και εξήγγειλε τίποτα λιγότερο από το «ξεκίνημα μιας νέας Εγγύς Ανατολής». Εννοούσε τις Συμφωνίες του Αβραάμ ανάμεσα στο Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν για την ομαλοποίηση των σχέσεων τους. Ακολούθησαν αργότερα το Σουδάν και το Μαρόκο με ανάλογες συμφωνίες. Λίγοι μήνες αργότερα, και ιδιαίτερα μετά τις πολύνεκρες επιθέσεις Ισραηλινών στη Λωρίδα της Γάζας, τις συγκρούσεις στην Ιερουσαλήμ και στη Δυτική Όχθη, φαίνεται να εξανεμίζονται οι ελπίδες που καλλιεργήθηκαν από τις συμφωνίες. Η νέα κλιμακούμενη βία ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στον αραβικό κόσμο, κυρίως στα σύνορα της Ιορδανίας, της Συρίας και του Λιβάνου, όπου ζουν γύρω στα 3,2 εκ. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες.

Στα Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν, η νέα διένεξη προκάλεσε διλήμματα σε διπλωματικό επίπεδο. Από τη μια δεν θέλουν να θέσουν σε κίνδυνο με υπερβολικές επικρίσεις το νέο διάλογο με το Ισραήλ, αλλά από την άλλη δεν μπορούν ξαφνικά να εγκαταλείψουν την αλληλεγγύη τους και την υποστήριξη προς τον παλαιστινιακό λαό, εδραιωμένες μέσα στον χρόνο. Κάτοικοι στα Εμιράτα και το Μπαχρέιν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έστειλαν χωρίς καθυστέρηση μηνύματα αλληλεγγύης προς τις αδελφές και τους αδελφούς Παλαιστίνιους στην ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου οικογένειες Παλαιστινίων απειλήθηκαν με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις στην αραβική συνοικία της πόλης.

Συμφωνίες ως προϊόν συναλλαγής

Ο Κόλιν Κλαρκ από την Ομάδα Σουφάν, που αναλύει συνθήκες ασφαλείας διεθνώς, υποστηρίζει μιλώντας στο dpa ότι σε αδύναμη θέση βρίσκονται κυρίως τα Εμιράτα και το Μπαχρέιν. «Υπέγραψαν μεν τη συμφωνία, αλλά δεν έχουν καμιά απολύτως επιρροή στο Ισραήλ. Την ίδια ώρα, η κριτική που ασκούν στο Ισραήλ γίνεται ελάχιστα πιστευτή λόγω ακριβώς αυτών των συμφωνιών. Αν και εξαγγέλθηκαν με μεγάλα λόγια, δεν ήταν στην ουσία παρά μια κίνηση δημοσίων σχέσεων». Αντίστοιχα επιφυλακτική ήταν και η ρητορική κατά τη διάρκεια του πρόσφατου πολέμου του Ισραήλ με τη Χαμάς. «Κριτική στο Ισραήλ μετά τις συγκρούσεις έξω από το Τέμενος Αλ Ακσά είναι κάτι το αυτονόητο» λέει ο Ζάχα Χασάν, από τη δεξαμενή σκέψης Carnegie στους Times της Ν. Υόρκης. «Συνέβησαν σε περίοδο Ραμαζανιού σε έναν από τους πιο ιερούς τόπου των Μουσουλμάνων». Αλλά η τοποθέτηση του υπουργού Εξωτερικών των Εμιράτων Αμπντάλα μπιν Σαϊντ, που έγινε με καθυστέρηση, ήταν πιο μετριοπαθής καλώντας «όλες τις πλευρές» σε κατάπαυση του πυρός, έναρξη πολιτικού διαλόγου και «αυξημένη αυτοσυγκράτηση».

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ που πήραν το όνομα από τον πατριάρχη των Εβραίων, των Μουσουλμάνων και των Χριστιανών, δεν βοήθησαν και για το λόγο ότι έμεινε συνειδητά εκτός το Παλαιστινιακό. Οι χώρες είχαν άλλους στόχους. Το Μπαχρέιν και τα Εμιράτα λόγω του κοινού τους εχθρού, του Ιράν, ήθελαν να προσεγγίσουν το Ισραήλ. Αισθάνονταιν την αυξανόμενη επιρροή της Τεχεράνης, όπως εξάλλου και της Τουρκίας, σε τμήματα του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου ως απειλή. Από την άλλη η Σ. Αραβία, το Ισραήλ και τα Εμιράτα συνεργάζονταν επί χρόνια σε θέματα ασφαλείας. Σε ό,τι αφορά στο Μαρόκο ήθελε να επιβεβαιώσει την κυριαρχία της στη Δυτική Σαχάρα μέσω των ΗΠΑ, με αντάλλαγμα μια ασθενή αναγνώριση του Ισραήλ. Το Ραμπάτ άνοιξε στο Ισραήλ γραφείο συνδέσμου, αλλά μέχρι εκεί. Το Σουδάν τέθηκε υπό πίεση και τελικά υποχώρησε. Υπέγραψε τη συμφωνία για να γλυτώσει τις αμερικανικές κυρώσεις. Όλες οι συμβαλλόμενες αραβικές χώρες ελπίζουν σε οικονομικά οφέλη, είτε μέσω επενδύσεων, εμπορίου ή σε συνεργασία στους τομείς εκπαίδευσης και τεχνολογίας. Καταρρέουν τώρα όλα αυτά μετά τα τελευταία γεγονότα στη Λωρίδα της Γάζας και το Ισραήλ; Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει η νέα αμερικανική κυβέρνηση. Ακόμη δεν έχει διαφανεί προς τα πού το πάει.

Γιοχάνες Σάντεκ/dpa

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου