Ο Χέλμουτ Σμιτ γίνεται 90 ετών

Ήταν ο πέμπτος μεταπολεμικός καγκελάριος της Γερμανίας και κυβέρνησε από το 1974 μέχρι το 1982. Στη διάρκεια της θητείας του εκλήθη να διαχειριστεί τις συνέπειες δύο ενεργειακών κρίσεων και την πρόκληση της τρομοκρατίας. Το 1982 αποχώρησε από την ενεργό πολιτική χωρίς ωστόσο να εγκαταλείψει το δημόσιο χώρο. Ο Χέλμουτ Σμιτ γίνεται σήμερα 90 ετών και ποτέ δεν ήταν τόσο δημοφιλής.

Μια απρόβλεπτη εξέλιξη

Είναι η 17η Μαΐου του 1974. Ο Χέλμουτ Σμιτ αναλαμβάνει το ισχυρότερο πολιτικό αξίωμα της χώρας του διαδεχόμενος τον Βίλι Μπραντ που έχει αναγκασθεί σε παραίτηση εξαιτίας της υπόθεσης Γκιγιόμ. Η υπόθεση του ανατολικογερμανού κατασκόπου στο γραφείο του καγκελαρίου θα κοστίσει στον Μπραντ το αξίωμά του και θα ανοίξει το δρόμο στον Χέλμουτ Σμιτ. Μια απρόβλεπτη εξέλιξη σε απρόβλεπτες εποχές.

Ο Χέλμουτ Σμιτ γεννήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 1918 στο Αμβούργο. Μετά την αποφοίτησή του από γυμνάσιο επιστρατεύεται. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει και ο νεαρός Σμιτ στέλνεται στο ανατολικό μέτωπο. Εκεί θα διαπιστώσει, όπως ο ίδιος διηγείται, ότι «ο πόλεμος είναι μια σκατοκατάσταση». Δεν θα το ξεχάσει ποτέ.

Ο πολιτικός που διαχειρίζεται κρίσεις

Μετά τον πόλεμο γίνεται μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD). Θα αναλάβει υπουργός Εσωτερικών στην τοπική κυβέρνηση του Αμβούργου, όπου θα διαχειριστεί την πρώτη μεγάλη κρίση της ζωής του. Είναι οι πλημμύρες του 1962. Ενεργεί με αποφασιστικότητα και σύνεση, αγνοώντας σε αρκετές περιπτώσεις τους διοικητικούς κανονισμούς. Οι επιλογές του σώζουν ζωές. Η επιτυχής διαχείριση της κρίσης τον κάνει γνωστό σε όλη τη Γερμανία. Πέντε χρόνια αργότερα θα εκλεγεί επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών. Είναι η εποχή που οι τελευταίοι συγκυβερνούν με τους Χριστιανοδημοκράτες. Το 1969 οι Σοσιαλδημοκράτες σχηματίζουν κυβέρνηση με τους Φιλελεύθερους (FDP). Ο Βίλι Μπραντ γίνεται καγκελάριος και ο Χέλμουτ Σμιτ υπουργός Άμυνας. Μετά τις εκλογές του 1972, ο Σμιτ αναλαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών. Έχει πλέον όλες τις προϋποθέσεις για να αναλάβει το ισχυρότερο αξίωμα της χώρας, στο οποίο θα παραμείνει επί 9 περίπου χρόνια. Στο διάστημα αυτό θα διαχειριστεί δύο παγκόσμιες ενεργειακές και οικονομικές κρίσεις και θα αναλάβει την πρωτοβουλία για την καθιέρωση τακτικών συναντήσεων των ηγετών των βιομηχανικών χωρών.

«Ορθώνουμε το ανάστημά μας στο κύμα της μισαλλοδοξίας»

Όμως οι προκλήσεις δεν σταματούν στην παγκόσμια οικονομία. Στη δεκαετία του 70` ο Σμιτ καλείται να αντιμετωπίσει την τρομοκρατική δράση της Ομάδας Κόκκινος Στρατός (RAF). Στη κορύφωση του λεγόμενου «γερμανικού φθινοπώρου» το 1977 η RAF θα απαγάγει τον πρόεδρο του Συνδέσμου Γερμανών Εργοδοτών, Χανς Μάρτιν Σλάιερ, προκειμένου να εκβιάσει την απελευθέρωση των φυλακισμένων στελεχών της. Οι Χριστιανοδημοκράτες ζητούν επιτακτικά την προσωρινή άρση δημοκρατικών δικαιωμάτων για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Ο Σμιτ έχοντας πάντα στο μυαλό του το αποτρεπτικό παράδειγμα του εθνικοσοσιαλισμού θα δηλώσει: «Το ζητούμενο σε αυτή τη δοκιμασία είναι να μην επιτρέψουμε να καταστεί η ασφάλεια αντίποδας της ελευθερίας. Ορθώνουμε το ανάστημά μας στο κύμα της μισαλλοδοξίας που κάποιοι θέλουν να σπείρουν σε όλη τη χώρα».

Η ανατροπή

Η στάση αυτή έχει το τίμημά της. Ο Σλάιερ θα εκτελεστεί από την RAF.

Στις αρχές της δεκαετίας του 80` έρχεται μία ακόμη πρόκληση. Αυτή τη φορά στο πεδίο της παγκόσμιας πολιτικής ασφαλείας. Είναι η λεγόμενη «διπλή απόφαση» του ΝΑΤΟ για την εγκατάσταση των πυραύλων Πέρσινγκ και Κρουζ στη Γερμανία. To SPD δεν ακολουθεί τον καγκελάριό της, ενώ έχουν ήδη αρχίσει οι διαμάχες με τους φιλελευθέρους κυβερνητικούς εταίρους. Ο Χέλμουτ Σμιτ επιδιώκει νέες εκλογές, αλλά πριν αυτές διεξαχθούν ανατρέπεται με πρόταση δυσπιστίας από τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους που στο μεταξύ έχουν αλλάξει στρατόπεδο. Σαν έτοιμος από καιρό ο Σμιτ θα τονίσει στην ιστορική ομιλία του ενώπιον του κοινοβουλίου: «Η κυβερνητική αλλαγή συνιστά στοιχείο αξιοπιστίας της Δημοκρατίας. Για τον λόγο αυτόν δεν παραπονούμαι για τη διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού. Αυτό, για το οποίο διαμαρτύρομαι είναι η έλλειψη αξιοπιστίας στη διαδικασία με την οποία μεθοδεύτηκε η κυβερνητική αλλαγή».

Ο Χέλμουτ Σμιτ εγκαταλείπει την ενεργό πολιτική, όχι όμως τον δημόσιο χώρο και λόγο. Είναι εδώ ως σχολιαστής και αναλυτής, ενίοτε ως πολιτικός φιλόσοφος. Θα καταγγείλει, για παράδειγμα ως «ιμπεριαλιστική επέμβαση» τον πόλεμο κατά της Γιουγκοσλαβίας. Ποτέ ένας πρώην καγκελάριος δεν ήταν τόσο δημοφιλής.

Χρόνια Πολλά, κύριε Σμιτ.