Ο Σι Τζινπίνγκ και το «κινεζικό όνειρο»

Η Κίνα κατόρθωσε σε διάστημα μόλις τριών δεκαετιών να εξελιχθεί από φτωχή αναπτυσσόμενη χώρα σε παγκόσμια υπερδύναμη. Οι εκφράσεις θαυμασμού για την αξιοσημείωτη άνοδο της χώρας αναμειγνύονται πλέον και με ορισμένες ανησυχίες.

Οι Κινέζοι πάντως -και ειδικά η πολιτική ελίτ στο Πεκίνο- διακρίνουν στην ενίσχυση της χώρας τους πάνω από όλα τη διόρθωση μιας ιστορικής ανωμαλίας. Η στάση αυτή τροφοδοτείται με προπαγανδιστικούς όρους μέσω του «κινεζικού ονείρου» που καλλιεργεί ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2012 υπόσχεται στον κινεζικό λαό επιστροφή στο μεγαλείο των κινεζικών δυναστειών του παρελθόντος, επιχειρώντας με αυτόν τον τρόπο να διεγείρει την ιστορική συνείδηση των συμπατριωτών του.

Το αρχαίο κλέος και «ο αιώνας της ντροπής»

Οι σύγχρονοι Κινέζοι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους από τη μία ως κληρονόμους του αρχαίου πολιτισμού της χώρας, ο οποίος κατείχε έως τον 16ο αιώνα ηγετική θέση παγκοσμίως στους τομείς του πολιτισμού, της επιστήμης, της τεχνολογίας και της διοίκησης.

Μπροστά στο ένδοξο παρελθόν της χώρας ξεχωρίζει ακόμη πιο έντονα ο αποκαλούμενος «αιώνας της ντροπής». Ως αρχή του ορίζεται από την Κίνα το 1842, όταν η Μεγάλη Βρετανία ανάγκασε με τη βία των όπλων την Κίνα να ανοίξει τα λιμάνια της για το εμπόριο βρετανικού οπίου. Μετά το τέλος του πολέμου υπογράφηκε συνθήκη που υποχρέωσε την Κίνα μεταξύ άλλων να παραχωρήσει το Χονγκ Κονγκ στη Βρετανία. Ο συγκεκριμένος κύκλος κλείνει αρχικά με την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1949 από το Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας.

Αυτός ο «αιώνας της ντροπής» αποτελεί τον αντίθετο πόλο στην εξαιρετική ακμή της Κίνας. Το ποσοστό του κινεζικού ΑΕΠ επί του παγκόσμιου ΑΕΠ υπερέβαινε το 1820 το 30%. Μετά από ενδοκινεζικές εξεγέρσεις, αποικιακή εκμετάλλευση, κατάρρευση των κρατικών δομών, ιαπωνική κατοχή και εμφύλιο πόλεμο, το ποσοστό αυτό βυθίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 σε μόλις 5%.

Η οδύνη για την απώλεια του παλαιού αυτοκρατορικού μεγαλείου διατηρείται ζωντανή στη συλλογική μνήμη. Ιστορικά βιβλία, τηλεοπτικές εκπομπές και άρθρα εφημερίδων υπερτονίζουν συχνά την ταπείνωση που υπέστη το κινεζικό έθνος από εξωτερικές δυνάμεις. Η συγκεκριμένη κουλτούρα μνήμης στη χώρα προλείανε το έδαφος για την επιτυχία του «κινεζικού ονείρου» που καλλιεργεί σήμερα ο Σι Τζινπίνγκ. Ένα συλλογικό όραμα που φαίνεται να έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το αμερικανικό όνειρο και την ατομική επιτυχία και ευτυχία που υπόσχεται.

Παγκόσμια υπερδύναμη έως το 2049

Τα σχέδια για τη «μεγάλη αναγέννηση του κινεζικού έθνους» εκτείνονται έως το 2049. Στα εκατοστά γενέθλια της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, στόχος είναι η χώρα να αναδειχθεί και πάλι σε παγκόσμια υπερδύναμη. Η ηγεσία στο Πεκίνο δεν θα επιτρέψει σε πολιτικές ελευθερίες ή περίπλοκες δικαστικές διαδικασίες να σταθούν εμπόδιο στην εκπλήρωση του μεγάλου στόχου. Αντιφρονούντες, ακτιβιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι δικηγόροι τους οδηγούνται στις φυλακές. Οι ελευθερίες που είχαν κατακτηθεί –μεταξύ άλλων και στα ΜΜΕ- ψαλιδίζονται και πάλι.

Στο πλαίσιο του φιλόδοξου οράματος του Σι Τζινπίνγκ ταιριάζει και η πρωτοβουλία αναβίωσης του Δρόμου του Μεταξιού. Με πελώριες επενδύσεις δρομολογείται η κατασκευή έργων υποδομής στο κοντινό και ευρύτερο περιβάλλον της Κίνας. Η χώρα είναι η μοναδική στον κόσμο που επιχειρεί να υλοποιήσει ένα παγκόσμιο όραμα τέτοιου τύπου. Με την στοχευμένη πολιτική επενδύσεών της η Κίνα μπορεί ολοένα και περισσότερο να αξιοποιεί την οικονομική της ισχύ για την ενίσχυση της πολιτικής επιρροής της. Ενισχύοντας σταδιακά τον ρόλο της ως επίκεντρο της Ευρασίας, η Κίνα θα επιχειρήσει εν συνεχεία σαφώς να επεκτείνει την «ακτινοβολία» της σε όλον τον κόσμο.

Ματίας φον Χάιν / Άρης Καλτιριμτζής