Ο πυρηνικός αφοπλισμός ως όραμα και πραγματικότητα

Ένας κόσμος χωρίς πυρηνικά όπλα…Τον οραματίστηκε ο Μπάρακ Ομπάμα στην κεντρική πλατεία της Πράγας, απευθυνόμενος προς τους κατοίκους του πλανήτη. Ένας κόσμος λιγότερο επικίνδυνος, λιγότερο καταστροφικός. Πόσο πραγματικό μπορεί να γίνει ένα τέτοιο όραμα; Πόσο εφικτός μπορεί να είναι ένας τέτοιος στόχος; Απαντήσεις επιχειρεί ο Σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Εγκον Μπαρ, αρχιτέκτων της λεγόμενης Οστπολιτικ, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο γερμανικό ραδιόφωνο.

«Όραμα εφικτό και απαραίτητο»

Βέβαια το όραμα ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα δεν είναι καινούργιο. Εκτός από τον ΄Εγκον Μπαρ το οραματίστηκαν κι άλλοι τρεις κορυφαίοι Γερμανοί πολιτικοί, οι πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, ο πρώην πρόεδρος Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Χανς Ντίτριχ Γκένσερ. Μάλιστα ζήτησαν στις αρχές του χρόνου την κατάργηση των όπλων αυτών. Ένα χρόνο νωρίτερα άλλοι τέσσερεις Αμερικανοί πολιτικοί, μεταξύ αυτών ο Χένρι Κίσινγκερ και ο πρώην Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Σουλτς, εξέφρασαν την ίδια άποψη, που όμως τότε πέρασε απαρατήρητη από την κοινή γνώμη. Σήμερα ο νέος Αμερικανός πρόεδρος επανέρχεται και τοποθετεί την καταστροφή των πυρηνικών όπλων στο επίκεντρο της πολιτικής του. Είναι κάτι που πράγματι επιθυμεί; «Ναι, και μάλιστα όχι επειδή είναι ονειροπόλος», υποστηρίζει ο Εγκον Μπαρ. «Βέβαια δεν αποκλείεται να είναι και όνειρο, εξ άλλου το παραδέχτηκε και ο ίδιος στην Πράγα, είπε ότι δεν είναι βέβαιο πως θα ζει για να δει το όνειρό του να πραγματοποιείται, αλλά ο δρόμος οδηγεί προς τα εκεί, γιατί η αύξηση του πυρηνικού κινδύνου συνεχώς μεγαλώνει. Φέτος το φθινόπωρο λήγει η συνθήκη START για τη μείωση των πυρηνικών όπλων. Τι θα γίνει μετά; Θα μπορεί ο καθένας να κάνει ότι θέλει, Η σκέψη αυτή προκαλεί ανησυχία και με κάποιο τρόπο πρέπει να το περιορίσουμε».

«Δεν μπορούμε να κλείσουμε τη γνώση των πυρηνικών στο κουτί της λήθης»

Το θέμα είναι πολύπλοκο. Υπάρχουν χώρες με πυρηνικά όπλα που κυβερνώνται από ασταθή καθεστώτα και το ερώτημα είναι αν η ύπαρξη πυρηνικών όπλων χρησιμεύει και ως μέσο εκφοβισμού αυτών των καθεστώτων. Επίσης τα συμφέροντα είναι πολλά. Ποιό λοιπόν είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, ότι θα υπάρξουν κι άλλες χώρες εκτός από τις γνωστές εννέα που διαθέτουν τέτοια όπλα, τις οποίες θα πρέπει να αφοπλίσουμε; «Ο πυρήνας του θέματος έχει διπλή πτυχή», υπογραμμίζει ο Εγκον Μπαρ. «Η πρώτη αφορά τον ίδιο τον κίνδυνο από τα πυρηνικά όπλα. Δεν μπορούμε να κάνουμε ότι δεν έχουν ανακαλυφθεί. Δηλαδή, δεν μπορούμε να κλείσουμε τη γνώση μέσα στο κουτί της λήθης. Αλλά να συνυπολογίζουμε – και το έχουμε ήδη δει και στη πράξη – ότι δεν υπάρχουν μόνο κυβερνήσεις που χειρίζονται με υπευθυνότητα τα πυρηνικά όπλα, αλλά υπάρχουν κι άλλες, τις οποίες δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε. Για παράδειγμα, το ότι το Πακιστάν διαθέτει πυρηνικά όπλα, δεν μας ησυχάζει ιδιαίτερα γνωρίζοντας ποιά είναι η κατάσταση στη χώρα. Πρέπει να υπολογίζουμε ότι όχι μόνο υπεύθυνες χώρες, αλλά και ασταθείς πολιτικά μπορούν να φτάσουν σε αυτά τα όπλα. Από την άλλη, τίθεται θέμα ελέγχου τους. Η συνθήκη για τη μη διάδοσή τους έχει τόσα παραθυράκια που ο παράγων έλεγχου αυτών των όπλων να διαφεύγει εντελώς από την οπτική της διεθνούς πολιτικής».

«Λέξη-κλειδί η συνεργασία»

Ο Γερμανός Σοσιαλδημοκράτης πολιτικός θεωρεί ότι ο κίνδυνος από τα πυρηνικά μπορεί να αποφευχθεί με την πολιτική γραμμή που προσπαθεί να υιοθετήσει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος. «Νομίζω ότι η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής επιτυχία του Ομπάμα συνίσταται στον τερματισμό της συγκρουσιακής πολιτικής και την μετάβαση σε μια πολιτική της συναίνεσης και της συνεργασίας. Η Αμερική ή τουλάχιστον η κορυφή της αμερικανικής διοίκησης συνειδητοποίησε, ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν πια τόση δύναμη για να συνεχίσουν την ίδια πολιτική Μπους, την πολιτική της σύγκρουσης και των στρατιωτικών πιέσεων. Είχαμε λόγους να ανησυχούμε ότι ο πρώην αμερικανός πρόεδρος θα επιχειρούσε στρατιωτική διένεξη με το Ιράν και ότι θα έβαζε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη εκεί. Τώρα, λοιπόν, είμαστε χαρούμενοι που άλλαξε ο αέρας στις σχέσεις ΗΠΑ, Μ. Ανατολής και Ιράν προς την κατεύθυνση της συναίνεσης, της συνεργασίας. Και εμείς εδώ στην Ευρώπη νοιώθουμε ανακούφιση που μπήκαν οι σχέσεις σε αυτή την τροχιά. Η λέξη κλειδί στη Ευρώπη είναι η συνεργασία. Κανένα μεγάλο πρόβλημα δεν μπορεί να επιλυθεί δια των όπλων, ούτε καν η Αμερική δεν έχει πια τη δύναμη».