Ο Νίκος Δήμου της Ισπανίας

Και μετά την Ελλάδα, τώρα η Ισπανία. Μετά τη δημοσιονομική ασφυξία στην παμπάλαια κοιτίδα του πολιτισμού, η γερμανική κοινή γνώμη έρχεται αντιμέτωπη με τους κλυδωνισμούς στην πρώην γεραρά αυτοκρατορία της Ιβηρικής. Τα πολιτιστικά ένθετα των εφημερίδων αναζητούν τώρα την ερμηνεία του ισπανικού γρίφου. Για την κατανόηση του ελληνικού κατέφυγαν στο εγχειρίδιο νεοελληνικής αυτογνωσίας του Νίκου Δήμου Η δυστυχία του να είσαι Έλληνας που μόλις εκδόθηκε στα γερμανικά, 35 χρόνια μετά την κυκλοφορία του πρωτοτύπου. Για την ισπανική περίπτωση ξαναδιαβάζουν με προσοχή ένα παρεμφερές έργο, το δοκίμιο Η Ισπανία και οι Ισπανοί του λαμπρού εξόριστου της ισπανικής λογοτεχνίας Χουάν Γκοϊτισόλο, συγγραφέα μεταφρασμένου και στα ελληνικά, που σήμερα περνά τη δύση του βίου του στο Μαρακές.

Aκινησία και μεσαιωνικά όνειρα

Και όπως το βιβλίο του Νίκου Δήμου παρουσιάστηκε στις μεγάλες εφημερίδες όχι από τους κριτικούς λογοτεχνίας, αλλά από τους ανταποκριτές για την Ελλάδα, έτσι και το έργο του Γκοϊτισόλο ξαναδιαβάζει τώρα για τους αναγνώστες της Süddeutsche Zeitung του Μονάχου ο Sebastian Schoepp, συντάκτης υπεύθυνος για την εξωτερική πολιτική με εξειδίκευση στην Ισπανία και τη Λατινική Αμερική. Ο πλάνητας Γκοϊτισόλο, παλιός φυγάς της δικτατορίας του Φράνκο, αναλύει ανελέητα την ισπανική νοοτροπία και της αποδίδει πάνω από όλα μια «παραλυτική ακινησία». Οι Ισπανοί μπορεί να ανακάλυψαν κάποτε την Αμερική, μπορεί πρόσφατα επί πρωθυπουργίας Αθνάρ να εισέπραξαν 150 δισεκατομμύρια ευρώ από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, αλλά το ερώτημα είναι τι έκαναν μ’ αυτά τα πλούτη. Ο χρυσός των αποικιών κατέληγε κάποτε στα σεντούκια των Φλαμανδών και Γερμανών τραπεζιτών, στους οποίους οι Ισπανοί ευγενείς ήταν υπερχρεωμένοι. Και η σύγχρονη διαρθρωτική βοήθεια εκλήθη να υλοποιήσει ένα όνειρο του ύστερου μεσαίωνα, ο κάθε ιδαλγός να έχει και τον δικό του πυργίσκο. Το οικοδομικό μπουμ στην Ισπανία άφησε πίσω του επενδυτικά ερείπια σαν τα εγκαταλελειμμένα κάστρα της εποχής του Ελ Σιντ.

Πεντακόσια χρόνια κρίση

Ξαναδιαβάζοντας τον Γκοϊτισόλο ο Γερμανός δημοσιογράφος λέει στο κοινό του, δεν προσέξαμε ότι η τέταρτη σε μέγεθος ευρωπαϊκή οικονομία στηριζόταν στην ουσία σε σαθρά θεμέλια, ιδού ο Ισπανός συγγραφέας που μας μιλά όχι για δύο αλλά για πεντακόσια χρόνια κρίσης στην Ισπανία. Και οι ρίζες αυτής της κρίσης βρίσκονται στην υποδόρια καθυστέρηση της Ισπανίας που ποτέ δεν ασπάστηκε τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό, που ποτέ δεν εφάρμοσε τα επιτυχημένα οικονομικά μοντέλα των Αγγλοσαξώνων και των Γερμανών, που την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης αυτή συζητούσε ακόμα αν οι ιπτάμενοι άγγελοι μπορούν να μεταφέρουν στις φτερούγες τους τις ψυχές των νεκρών. Με αφορμή τη δημοσιονομική κρίση στη νότια ευρωζώνη ο Γερμανός δημοσιογράφος θυμίζει ότι όταν εκούσα άκουσα η Ισπανία κατασκεύασε τον 19ο αιώνα και το δικό της σιδηροδρομικό δίκτυο φρόντισε οι ράγες να έχουν τέτοιο πλάτος ώστε να είναι ασύμβατες με τα γαλλικά τραίνα. Αποτέλεσμα: η Ευρώπη τελείωνε στα Πυρηναία.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής