Οι σύγχρονοι "αστρομάντεις" της οικονομίας

Σε μιαν εποχή ισχνών αγελάδων, όπως η σημερινή, τα προγνωστικά για την ανάπτυξη της εγχώριας και παγκόσμιας οικονομίας αποκτούν μεγάλη βαρύτητα. Βέβαια, η χρηματοπιστωτική κρίση έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για την αναγκαιότητα, τη χρησιμότητα, την αξία ή την απαξία αυτών των προβλέψεων κυρίως όταν οι σύγχρονοι μάντεις της διεθνούς συγκυρίας έχουν πέσει σχεδόν όλοι τους έξω.

Το Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας αποφάσισε λοιπόν να σταματήσει από του χρόνου τη δημοσιοποίηση προβλέψεων.

Η πρόβλεψη της πρόβλεψης…

Όποιος τολμά να κάνει προβλέψεις, αναλαμβάνει και το ρίσκο του λάθους. Το διάστημα, για το οποίο έγινε η πρόβλεψη περνά, και έρχεται η πραγματικότητα να διαψεύσει την πρόβλεψη. Αυτό συμβαίνει με όλα σχεδόν τα οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας. Για παράδειγμα, το Μάρτιο του 2008, το Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας Ρηνανίας - Βεστφαλίας πρόβλεψε ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 1,7%. Οι επόμενοι τρεις μήνες ήταν καλύτεροι, και έτσι οι οικονομολόγοι διόρθωσαν την πρόβλεψή τους από 2,2% και πάνω. Το ίδιο ισχύει και για τις κοινές προβλέψεις που παρουσίασαν ινστιτούτα οικονομικών ερευνών την περασμένη άνοιξη και το φθινόπωρο στη γερμανική κυβέρνηση. Τα προηγούμενα 8 χρόνια έπεσαν μέσα για μια και μόνη φορά, και καμιά άλλη. Σε σημείο που να αναρωτιέται κανείς, αν στη σημερινή συγκυρία, πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ' όψιν οι προβλέψεις τους. Ιδιαίτερα αυτήν την εποχή που η κατάσταση φαίνεται συγκεχυμένη.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου η γερμανική κυβέρνηση διορθώνει προς τα κάτω τις προβλέψεις της για φέτος, ο Νόρμπερτ Βάλτερ, από την Deutsche Bank, κάνει λόγο για μείον 5 % και ο Γιεργκ Κρεμερ, από την Comerzbank προαναγγέλλει ακόμη μεγαλύτερη συρρίκνωση της τάξης του μείον 6 με 7%.

«Σταματήστε τις προβλέψεις»

«Μελέτησα τους αριθμούς, που ήδη γνωρίζουμε για το 2009», εξηγεί ο Γκέργκ Κρέμερ. «Ξέρουμε ότι οι παραγγελίες που δόθηκαν στη γερμανική βιομηχανία τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο μειώθηκαν. Λιγότερες παραγγελίες, σήμερα, σημαίνει μείωση της παραγωγή, αύριο. Έτσι προβλέψαμε ότι το πρώτο τετράμηνο θα συρρικνωθεί δραματικά η οικονομία μας σε επίπεδο, που δεν γνώρισε ούτε και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η βάση εξαγωγής προβλέψεων είναι κακή και για όλη τη χρονιά. Αποτελεί και τον κύριο λόγο, που για όλο το 2009 περιμένουμε συρρίκνωση της τάξης του 6 με 7%.

Οι προβλέψεις προκαλούν πανικό. Μείον 5,6, ή 7%; Τι θα απογίνει η γερμανική οικονομία; Υπό το πρίσμα αυτής της αβεβαιότητας ο Κλαους Τζιμερμαν, επικεφαλής του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο, ζήτησε ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο να σταματήσει το γαϊτανάκι των οικονομικών προβλέψεων. Η πρότασή του κάνει τους συναδέλφους του να κουνούν το κεφάλι με περίσκεψη.

«Σενάρια…μετεωρολογικής φαντασίας»

«Το θεωρώ λάθος», λέει ο Μπερτ Ρύρουπ, πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων για την συνολική αξιολόγηση της οικονομικής ανάπτυξης. «Ιδιαίτερα σε εποχές αβεβαιότητας, οι επιχειρήσεις αλλά και η πολιτική χρειάζονται τις προβλέψεις. Και ένας οικονομολόγος, που αναλύει τις οικονομικές συγκυρίες, νομίζω ότι έχει κι ένα μέρος ευθύνης, όταν σε κρίσιμες περιόδους κάνει προβλέψεις. Ο πολιτικός που νομίζει ότι οι προβλέψεις πρέπει να γίνονται μόνο σε περιόδους ομαλότητας, τότε δεν κάνει καλά τη δουλειά του».

Όλοι πάντως συμφωνούν ότι η δουλειά των οικονομολόγων, όταν καλούνται να κάνουν προβλέψεις, είναι δύσκολη. Κι όσο μεγαλύτερο είναι το χρονικό διάστημα, τόσο πιο απίθανο γίνεται το ενδεχόμενο να επιβεβαιωθούν. «Οι προβλέψεις για τις οικονομικές συγκυρίες ανταποκρίνονται σε διάφορα σενάρια, που μοιάζουν πολύ με τις προβλέψεις της μετεωρολογικής υπηρεσίας», υποστηρίζει ο Μπερτ Ρύρουπ. «Πρόκειται για πολυσύνθετα συστήματα και η διαφορά με τις μετεωρολογικές προβλέψεις έγκειται στο ότι την οικονομία επηρεάζει και η πολιτική. Άρα, υπάρχουν πάντα και αστάθμητοι παράγοντες. Κάθε οικονομολόγος γνωρίζει ότι καλό θα είναι να μην γίνονται προβλέψεις με την ακρίβεια του δεκαδικού, δηλαδή, 4,3 ή 4, 6 %, ακόμη κι αν η πολιτική αποζητά τέτοια ακρίβεια. Κάθε καλός οικονομολόγος ξέρει ότι με το οπλοστάσιο που διαθέτουμε, κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό».