«Κίτρινα γιλέκα» - ένα νέο κίνημα διαμαρτυρίας

Οι απεργίες διαρκείας -ακόμη και βίαιες- δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο στη Γαλλία. Στη δεύτερη σε μέγεθος οικονομία της Ευρωζώνης οι κοινωνικές και πολιτικές αντιπαλότητες εκφράζονται συχνά στο δρόμο, με καταλήψεις και οδοφράγματα προκειμένου να διασφαλίζεται και η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης. Σε αντίθεση με τις κινητοποιήσεις που συνήθως διοργανώνονται από τα συνδικάτα ή την αντιπολίτευση όμως, το νυν κίνημα διαμαρτυρίας των «Κίτρινων γιλέκων» (Gilets Jaunes) οργανώθηκε αυτόνομα και κυρίως με τη βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Μέσα σε λίγες μόλις εβδομάδες το κίνημα κατάφερε να κατεβάσει στους δρόμους εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλους που διαμαρτύρονται για τις υψηλές τιμές της βενζίνης και του ντίζελ. Χωρίς επίσημους εκπροσώπους, όπως συνδικάτα ή κόμματα, το κίνημα αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση για τις αρχές αφού είναι ουσιαστικά απρόβλεπτο. Σχεδόν καμία διαδήλωση δεν είχε δηλωθεί προηγουμένως στις αρμόδιες αρχές, με αποτέλεσμα να μην γνωρίζουν πόσοι και πού θα διαδηλώσουν.

Προς τι η νέα αυτή μορφή κινητοποιήσεων;

Το γεγονός ότι τα γαλλικά κόμματα είναι αυτή τη φορά ασυνήθιστα συγκρατημένα οφείλεται μάλλον στον απόηχο των περσινών εκλογών, εκτιμά η Αϊλίν Κέλερ, από το Γερμανογαλλικό Ινστιτούτο. Η νίκη της «Δημοκρατίας Εμπρός» του προέδρου Μακρόν έφερε ριζικές αλλαγές στην κομματική γεωγραφία της χώρας. Τα παραδοσιακά κόμματα της Γαλλίας βρίσκονται σήμερα σε μια φάση εσωτερικής αναζήτησης, σύμφωνα με την ειδικό. «Ασχολούνται περισσότερο με τον εαυτό τους. Εν μέρει υπάρχουν εσωκομματικές συγκρούσεις και διαφορετικές προσεγγίσεις αναφορικά με τον ενδεδειγμένο τρόπο αντίδρασης». Αντί λοιπόν να ασχοληθούν με τα προβλήματα των πολιτών και να διοργανώνουν κινητοποιήσεις, τα κόμματα αναλώνονται μέχρι στιγμής στα δικά τους προβλήματα.

Ο Ντίτερ Ρουχτ από την πλευρά του, ο οποίος ειδικεύεται στην ανάλυση κινημάτων διαμαρτυρίας, αποδίδει την επιτυχία των «Κίτρινων γιλέκων» στο αντικείμενο των κινητοποιήσεων που είναι οι αυξημένες τιμές των καυσίμων. «Δεν πρόκειται για ένα κλασσικό συνδικαλιστικό ζήτημα ή το αποκλειστικό πεδίο δράσης ενός συγκεκριμένου κόμματος».

Ποιος κρύβεται πίσω από τα «Κίτρινα γιλέκα»

Ένα από τα πιο γνωστά πρόσωπα των κινητοποιήσεων είναι η Ζακλίν Μουρώ. Σε βίντεο που ανήρτησε στο Facebook στις 18 Οκτωβρίου η 51χρονη έκανε λόγο για «κυνήγι των οδηγών Ι.Χ.», επικρίνοντας σφόδρα τον πρόεδρο Μακρόν για τον σχεδιαζόμενο οικολογικό φόρο σε ντίζελ και βενζίνη. Το βίντεο είχε πάνω από έξι εκατομμύρια προβολές. Έκτοτε η Μουρώ είναι μια εκ των πρωταγωνιστών των «Κίτρινων γιλέκων».

Όπως εξηγεί η Κέλερ, τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν το κίνημα ως μια «κινητοποίηση των μικρομεσαίων». Εκείνων των Γάλλων, κυρίως από την επαρχία, που αισθάνονται στο περιθώριο, που ζουν οριακά πάνω από κατώτατο όριο διαβίωσης με αποτέλεσμα να είναι «αρκετά πλούσιοι» ώστε να μη χρειάζεται να στηριχτούν από το κράτος, αλλά και «αρκετά φτωχοί» ώστε να μην αισθάνονται ότι κάνουν μια καλή ζωή. Η Κέλερ εκτιμά ότι το κίνημα είναι πολυσυλλεκτικό, όπως κατέδειξαν άλλωστε και οι μαζικές κινητοποιήσεις στο Παρίσι. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, τα τρία τέταρτα των Γάλλων τις θεωρούν δικαιολογημένες και νόμιμες.

Θα πετύχουν τον στόχο τους;

Μετά το πρώτο κύμα διαδηλώσεων ο πρωθυπουργός Φιλίπ είχε επισημάνει σε τηλεοπτική του συνέντευξη ότι η κυβέρνηση έλαβε μεν το μήνυμα, ωστόσο θα προχωρήσει κανονικά με την αύξηση των φόρων στα καύσιμα. Ο πρόεδρος Μακρόν από την πλευρά του σημείωσε ότι πάντα είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να αλλάζουν τις συνήθειές τους. Και εκτίμησε ότι η Γαλλία θα αναπτύξει νέες μορφές συγκοινωνιών και θα στηρίξει τη μετάβαση των πολιτών σε φιλικά προς το περιβάλλον οχήματα. «Το μήνυμα είναι το εξής: δεν υποχωρούμε, αλλά υλοποιούμε όλα εκείνα που υποσχεθήκαμε προεκλογικά», σχολιάζει η Κέλερ. Με άλλα λόγια: «Κατά πάσα πιθανότητα δεν πρόκειται να υπάρξει αλλαγή πλεύσης αλλά ούτε και ο κόσμος στους δρόμους θα αναγκάσει τον πρόεδρο να αναθεωρήσει».

Λιγότερο «συγκρουσιακοί» οι Γερμανοί;

Γιατί δεν διαμαρτύρονται οι πολίτες και στη Γερμανία, όπου το τελευταίο διάστημα οι τιμές των καυσίμων έχουν αυξηθεί επίσης κατακόρυφα; Σύμφωνα με τον Ντίτερ Ρουχτ, αυτό οφείλεται περισσότερο στα νυν κυβερνώντα κόμματα. «Στη Γαλλία έχουμε μια φιλελεύθερου οικονομικού προσανατολισμού κυβέρνηση με λιγότερο κοινωνικά θέματα στην ατζέντα της». Στη Γερμανία, αντίθετα, τα κοινωνικά ζητήματα εκφράζονται από το συγκυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.

Ένας ακόμη λόγος είναι η διαφορετική φύση των κινητοποιήσεων εν γένει. Την ώρα που στη Γερμανία οι άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους περισσότερο για τα δικαιώματα των γυναικών ή την πυρηνική ενέργεια, στη Γαλλία τα θέματα που τροφοδοτούν τις κινητοποιήσεις σχετίζονται ως επί το πλείστον με την αγορά εργασίας.

Ραχέλ Κλάιν / Κώστας Συμεωνίδης