«Η μεγαλοψυχία του Τίτου» σε εποχές τρομοκρατίας
1 Αυγούστου 2017Η παράσταση μεταδόθηκε ζωντανά από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας το βράδυ της περασμένης Πέμπτης. Επρόκειτο για την έναρξη του Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ με την τελευταία όπερα του Μότσαρτ «Η μεγαλοψυχία του Τίτου». Στο πόντιουμ το enfant terrible ανάμεσα στους σύγχρονους μαέστρους, ο έλληνας αρχιμουσικός Θεόδωρος Κουρεντζής. Μαζί με τον αμερικανό σταρ σκηνοθέτη Πίτερ Σέλαρς τοποθέτησαν τη δράση της όπερας στην σημερινή πραγματικότητα της μεταναστευτικής κρίσης και της ισλαμιστικής τρομοκρατίας.
Απονομή χάριτος
Το έργο που παραγγέλθηκε στον αυστριακό συνθέτη για την τελετή ενθρόνισης του Λεοπόλδου του 2ου της Αυστρίας, ως βασιλιά της Βοημίας πρωτοπαρουσιάστηκε στην Πράγα το 1791. Δύο χρόνια νωρίτερα ξέσπασε η Γαλλική Επανάσταση. Το 1791, τη χρονιά που πέθανε ο Μότσαρτ, επεξεργάζονταν παράλληλα και τον Μαγικό Αυλό.
Ο Σέλαρς χωρίς να ακουμπήσει τα βασικά σημεία του λιμπρέτο, γραμμένο από τον μπαρόκ ποιητή Πιέτρο Μεταστάζιο, επικαιροποίησε τη δράση στα σημερινά δεδομένα. Ο Σέστο, ο άπιστος φίλος του αυτοκράτορα Τίτου, έγινε πρόσφυγας που προέρχεται από την τρομοκρατία.
Υποκινούμενος από την πρώην ερωμένη του Τίτου, την Βιτέλια, που έχει ακόμη μαζί του ανοικτούς λογαριασμούς,ο Σέστο διαπράττει τρομοκρατική πράξη. Ο Τίτο θέλει αρχικά να εκτελέσει και τους δύο, όμως επικρατούν ανθρωπιστικά αισθήματα και τους δίνει χάρη. Αυτήν την απονομή χάριτος συνδέει ο χαρισματικός σκηνοθέτης με τον πρώην μαχητή για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αργότερα πρόεδρο της Ν. Αφρικής Νέλσον Μαντέλα, που ενόσω ζούσε, έγινε ζωντανός θρύλος ειρηνικής συμφιλίωσης ανάμεσα σε θανάσιμους εχθρούς.
Πρωταγωνιστές μαύρου χρώματος
Υπάρχει όμως μια ακόμη υπέρβαση. Πολλοί εκ των πρωταγωνιστών είναι μαύροι. Ο Τίτος ενσαρκώνεται από τον αμερικανό τενόρο Ρουσέλ Τόμας, ο Βιτέλια από την νοτιοαφρικανική σοπράνο Γκόλντα Σουλτς και ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Τίτου, ο Πούμπλιο, από τον Γουίλαρντ Γουάιτ, γνωστό από τον ρόλο του Βοτάν στο «Δαχτυλίδι του Νιμπελούνγκεν» του Βάγκνερ. Ο Σέστο όμως, ο πρόσφυγας και τρομοκράτης, είναι λευκός και ενσαρκώνεται από τη γαλλίδα μετζοσοπράνο Μαριάν Κρεμπάσα. Μια αλλαγή προοπτικής που δίνει τροφή για σκέψη. Σκηνικό υπό την κλασσική έννοια του όρου δεν υπάρχει. Κανείς βλέπει πότε στήλες που ανεβοκατεβαίνουν, πότε μπαρουτοκαπνισμένα ερείπια από το Χαλέπι, πότε ψηλά κτήρια κάποιας πλούσιας μεγαλούπολης. Ο βαριά άρρωστος Τίτο βρίσκεται σε κρεβάτι στη μονάδα εντατικής θεραπείας με μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας πριν τραβήξει τον ορό από το χέρι για να πεθάνει.
Το ίδιο ριζοσπαστικός όπως και ο συνθέτης εμφανίζεται και ο Θεόδωρος Κουρεντζής, ο χαρισματικός μαέστρος, στο πόντιουμ του φημισμένου μουσικού συγκροτήματος Musica Aeterna . Ήδη η εξωτερική του εμφάνιση, μαύρο τζιν, σκουλαρίκι στο αυτί, βαριές μπότες με κόκκινα κορδόνια και μαλλιά σε στιλ πανκ, μαρτυρά ότι πρόκειται για μια ασυνήθιστη παρουσία με τάση στην αυτοσκηνοθεσία. Αλλά με την ορχήστρα του και την εντυπωσιακή χορωδία του Aeterna δημιουργεί έναν ραφιναρισμένο ήχο, μακριά από κάθε δογματική προσέγγιση στον τρόπο παραγωγής αυθεντικού ήχου όπερας Μότσαρτ. Την τελευταία λέξη την είχε βέβαια το κοινό που εκείνο το βράδυ αποθέωσε και τους δύο συντελεστές.
Dpa / Ειρήνη Αναστασοπούλου