Η γοητεία του μικρού

Είναι μια μικρή χώρα, άθυρμα της οικονομικής κρίσης, υπό την επιτήρηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, με ανεργία που έχει φθάσει κιόλας το 20%. Όχι δεν μιλάμε για την Ελλάδα, αλλά για την ηφαιστειογενή νήσο Ισλανδία που είναι η φετινή τιμώμενη χώρα στην 63^η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης την ερχόμενη εβδομάδα. Τιμώμενη χώρα σημαίνει ότι στο τεράστιο χρηματιστήριο πνευματικών δικαιωμάτων της Φραγκφούρτης οι προβολείς θα είναι στραμμένοι για ένα τετραήμερο στο ισλανδικό βιβλίο και μάλιστα στην κορωνίδα του, που παραμένει πάντα η λογοτεχνία. Ξέρουμε αυθόρμητα κάποιον Ισλανδό συγγραφέα; Ίσως μόνο τον νομπελίστα Χάλντορ Λάξνες, τον πολυταξιδεμένο, τον πολυγραφότατο, τον ρωμαιοκαθολικό που έγινε σοσιαλιστής, τον συγγραφέα εκείνο με το σαρκαστικό χιούμορ και τη διορατική ματιά στα κοινωνικά φαινόμενα.

 

 

Κι όμως, αν δεν το ξέραμε, ας το μάθουμε με την αφορμή της Φραγκφούρτης, οι Ισλανδοί είναι λαός συγγραφέων. Με ποια έννοια; Το 95% του νησιού τους είναι ακατοίκητο, στο υπόλοιπο 5% ζουν μονάχα 300 και κάτι χιλιάδες ψυχές, όσοι θα είναι και οι επισκέπτες της έκθεσης στη Φραγκφούρτη. Ο Σύνδεσμος Ισλανδών Συγγραφέων όμως αριθμεί 400 μέλη, μια καταπληκτική αναλογία για το σύνολο του πληθυσμού. Και σ’ αυτή τη λιλιπούτεια χώρα και τη λογοτεχνία της οι γερμανικοί εκδοτικοί οίκοι ανακάλυψαν και κυκλοφόρησαν φέτος μεταφρασμένα 200 συνολικά βιβλία, πρωτάκουστο για μια τόσο μικρή τιμώμενη χώρα. Και όμως ανακάλυψαν. Πρωτότυπες ιστορίες, την ιστορία μιας ογδοντάχρονης γυναίκας για παράδειγμα που είναι εντελώς απορροφημένη από το πώς θα οργανώσει την αποτέφρωση του πτώματός της ή την αλληλογραφία ενός έγκλειστου ναρκομανούς με την αλκοολική γυναίκα του ή τον ερωτικό δεσμό ενός άνδρα που κατασκευάζει κούκλες σε ανθρώπινο μέγεθος για σεξουαλική χρήση. Και βέβαια παρόντες στη Φραγκφούρτη οι Ισλανδοί μετρ του αστυνομικού μυθιστορήματος, ανάμεσά τους και συγγραφείς μεταφρασμένοι στα ελληνικά, με τα βιβλία τους και τα εξωτικά τους ονόματα, η Ίρσα Σιγκουρδαντότιρ ας πούμε ή ο Αρνάλδουρ Ινδρίδασον.

 

 

Μικρή γλώσσα, μικρή λογοτεχνία, έχει λεχθεί πολλές φορές και για την Ελλάδα που ήταν τιμώμενη χώρα στη Φραγκφούρτη πριν από δέκα ακριβώς χρόνια. Μπορούν οι μικροί να γράψουν μεγάλη λογοτεχνία; Μπορούν και παραμπορούν, το μεγάλο στο χώρο της λογοτεχνίας δεν είναι ζήτημα μεγέθους, είναι ζήτημα βάθους, είναι κατάδυση ακόμα και με ασήμαντη αφορμή. Και θυμόμαστε τώρα το βιβλίο του Χάλντορ Λάξνες «Σάλκα Βάλκα. Το κορίτσι της Ισλανδίας» με εκείνη την τόσο εκλεπτυσμένη και διεισδυτική παρατήρηση των κοινωνικών πραγμάτων. Με μια φαινομενικά τόσο ασήμαντη αφορμή, την καθημερινότητα σε ένα ψαροχώρι της Ισλανδίας, όπου εκ πρώτης όψεως τα πάντα είναι το ψάρεμα και το κουτσομπολιό γύρω από την κοινοτική αντλία του νερού. Και το μικρό όμως ενέχει το σπέρμα του μεγάλου, αρκεί να μην εγκλωβιστεί στη μεγαλομανία.