Η αναζωπύρωση του αλβανικού εθνικισμού

«Μία γλώσσα, ένας πολιτισμός, ένα Έθνος, ένα μέλλον», «Θέλω μία Ενωμένη Αλβανία», «Αλβανία πάνω από όλα». Αυτά είναι κάποια από τα συνθήματα που κυριαρχούσαν στα Τίρανα λίγο πριν τις εκλογές του Ιουνίου. Οι εθνικιστικές εξάρσεις πολλών, μικρών κυρίως, πολιτικών δυνάμεων προβλημάτισαν πολλούς διεθνείς παρατηρητές. Οι γειτονικές χώρες είδαν στην ανάδειξη της ιδέας μιας «Μεγάλης Αλβανίας» ενδεχόμενο κίνδυνο για τη σταθερότητα στα Βαλκάνια. Στη νότια Σερβία, το Μαυροβούνιο, το Κοσσυφοπέδιο, την πΓΔΜ αλλά και στην Ελλάδα ζουν πολλοί άνθρωποι αλβανικής καταγωγής. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της «Μεγάλης Αλβανίας», αυτή θα μπορούσε να συμπεριλάβει τις αλβανικές μειονότητες των Βαλκανίων, στη βάση διμερών συμφωνιών.

Από το Κοσσυφοπέδιο μέχρι τους Τσάμηδες της Ηπείρου

Η Κοκκινόμαυρη Συμμαχία, γνωστή ως AK, αποτελεί ένα εκ των δύο βασικών εκφραστών της εθνικιστικής ιδεολογίας. Οι εθνικιστικές κορώνες του αρχηγού της Κρεσνίκ Σπαχίου περί ένωσης του Κοσσυφοπεδίου με την Αλβανία είναι δημοφιλείς σε νέους κυρίως ψηφοφόρους. Το κόμμα έφτασε στο ζενίθ του το 2012 με αφορμή τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια από την ανεξαρτησία της Αλβανίας. Αν και φιλοδοξούσε να κατακτήσει την τρίτη θέση στις εκλογές, δεν κατάφερε να εισέλθει καν στο αλβανικό κοινοβούλιο.

Η έτερη εθνικιστική δύναμη είναι το Κόμμα για τη Δικαιοσύνη, την Ενσωμάτωση και την Ενότητα (PDIU), το οποίο εκπροσωπεί κυρίως απογόνους των Τσάμηδων που είχαν φύγει από την περιοχή της Ηπείρου στη βορειοδυτική Ελλάδα κατά τον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το PDIU ζητά όχι μόνο την ενσωμάτωση των αλβανικών μειονοτήτων του Κοσσυφοπεδίου, της πΓΔΜ, της νότιας Σερβίας με την Αλβανία αλλά και την καταβολή αποζημιώσεων για τις χαμένες περιουσίες των Τσάμηδων. Το αίτημα αυτό είναι που έκανε τη διαφορά σε σχέση με το ΑΚ κι έτσι χάρισε στο PDIU ποσοστό 2,6% και τέσσερεις βουλευτικές έδρες.

Εθνικιστικό «φολκλόρ» αντί πολιτικού προγράμματος

Ο αλβανικός εθνικισμός έχει τις ρίζες στο παρελθόν. Η ιδέα της «Μεγάλης Αλβανίας» άρχισε να καλλιεργείται ήδη από τον 19ο αιώνα, μετά τη διάσπαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια. Σύμφωνα με τον αλβανό δημοσιογράφο και αναλυτή Φάτος Λουμπόνια πολλές γενιές Αλβανών μεγάλωσαν με την ιδέα ότι υπήρχε μία κατάφωρη διεθνής αδικία ως προς τον καθορισμό των αλβανικών συνόρων. Το γεγονός τείνει να λειτουργεί μέχρι σήμερα ως άλλοθι για πολλές από τις αδυναμίες του αλβανικού κράτους.

Ωστόσο όπως επισημαίνει ο Λουμπόνια, η εθνική συστράτευση με γνώμονα το όραμα της «Μεγάλης Αλβανίας» προσκρούει στον αυξανόμενο ατομικισμό των «Νεοαλβανών», οι οποίο θέτουν ως προσωπικό στόχο πρωτίστως την ατομική ευημερία παρά την εθνική ολοκλήρωση.

Πόσο «επικίνδυνος» είναι ο αλβανικός εθνικισμός;

Ο Γκεντ Ιμπραήμι, διευθυντής του Ινστιτούτου Πολιτικών και Νομικών Σπουδών στο Πανεπίστημιο των Τιράνων, θεωρεί πως ο «παναλβανισμός» δεν αποτελεί σοβαρή απειλή καθώς η απήχηση που έχει είναι περιορισμένη και πως στην πραγματικότητα δεν διαθέτει ισχυρό έρεισμα στην πολιτική και την κοινωνία. Σχετικά με την είσοδο του PDIU στη βουλή, σχολιάζει πως αυτή δεν οφείλεται τόσο στην εθνικιστική ρητορική όσο «στις απαιτήσεις αποζημιώσεων για τις ελληνικές κατασχέσεις περιουσιών», κάτι που ηχεί ως οικονομικό δέλεαρ στα ώτα κάποιων ψηφοφόρων.

Ειδικοί και αναλυτές από την Αλβανία και το εξωτερικό θεωρούν πως τη δεδομένη στιγμή το πραγματικό διακύβευμα για την αλβανική κυβέρνηση δεν έγκειται σε κάποια μελλοντική εθνική ολοκλήρωση, όσο στην ανάγκη κατάστρωσης πολιτικού προγράμματος για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών προκλήσεων. Για τον Φάτος Λουμπόνια η εικόνα του αλβανικού εθνικισμού που βγαίνει προς τα έξω είναι συχνά μεγαλοποιημένη. Κατά την άποψή το μέγεθος της «πραγματικής απειλής» προς τις γείτονες χώρες είναι πολύ μικρότερο. Βέβαια υπάρχει και η αντίθετη άποψη που θεωρεί την αναζωπύρωση του εθνικισμού ως «κάτι περισσότερο από περιθωριακό φαινόμενο». Για τον πολιτικό επιστήμονα Αρτάν Πούτο «η άνοδος της εθνικιστικής ιδεολογίας σε συνδυασμό με τα οικονομικά προβλήματα της χώρας» μπορούν να αποτελέσουν ένα δυνητικά «εκρηκτικό μείγμα» για την αποσταθεροποίηση της περιοχής.

Pani Pandeli / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου