ΗΠΑ: Ποτοαπαγόρευση πριν από 100 χρόνια

Στις ΗΠΑ του δεκάτου ενάτου αιώνα η κατανάλωση αλκοόλ ήταν ευρέως διαδεδομένη. Λέγεται μάλιστα ότι σε αυτό συνέβαλαν οι Γερμανοί οικονομικοί μετανάστες που μαζί τους έφεραν στον «Νέο Κόσμο» τη μεγάλη παράδοση της πατρίδας τους στη ζυθοποιία. Τότε αναπτύχθηκαν στις ΗΠΑ νέες μέθοδοι για την αποθήκευση, συντήρηση και μεταφορά της μπύρας μέσω σιδηροδρόμου. Αλλά όσο γινόταν η μπύρα ευρέως γνωστή, τόσο αυξανόταν η πουριτανική αντίδραση. Οι προστάτες των ηθών προσπάθησαν με κάθε μέσο, ακόμη και με την ίδρυση πολιτικού κόμματος, του «Κόμματος της Απαγόρευσης» (Prohibition Party) να αντιταχθούν στη διάδοση του αλκοόλ. Η τεράστια πίεση που ασκούσαν κορυφώθηκε ακριβώς πριν από 100 χρόνια.

Στις 16 Ιανουαρίου 1919 εισήχθη στο Αμερικανικό Σύνταγμα η 18η τροπολογία, σύμφωνα με την οποία απαγορευόταν η πώληση και κυκλοφορία αλκοολούχων ποτών στις ΗΠΑ. Η τροπολογία τέθηκε σε ισχύ σε ομοσπονδιακό επίπεδο έναν χρόνο αργότερα. Αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ είχαν ήδη σπεύσει να απαγορεύσουν με δικούς τους νόμους το αλκοόλ νωρίτερα. Εξαιρέσεις επιτρέπονταν μόνο για ιατρικούς και θρησκευτικούς σκοπούς, ενώ η χρήση αλκοόλ έπρεπε να καταγράφεται και να ελέγχεται κάθε φορά με αυστηρότητα.

Προστασία του αμερικανικού έθνους από τον ηθικό ξεπεσμό

Σκοπός της ποτοαπαγόρευσης ήταν η προστασία των πολιτών από τον ηθικό και κοινωνικό ξεπεσμό. «Τον δέκατο ένατο αιώνα η κατανάλωση αλκοόλ ήταν ένα πραγματικά σοβαρό πρόβλημα στις ΗΠΑ», ανέφερε πρόσφατα στο περιοδικό Time o συγγραφέας Ντάνιελ Όκρεντ, που έχει ασχοληθεί με την περίοδο της ποτοαπαγόρευσης. «Είχε καταστροφικές συνέπειες για πολλές οικογένειες. Οι άνδρες άρχισαν να πηγαίνουν στα μπαρ της εποχής, να ξοδεύουν για αλκοόλ χρήματα που θα πήγαιναν στις οικογένειές τους, έπιναν τόσο πολύ που την επόμενη μέρα ήταν αδύνατο να δουλέψουν, κακοποιούσαν τις συζύγους και τα παιδιά τους. Όλα αυτά ενέτειναν το κίνημα της ποτοαπαγόρευσης».

Στην πράξη όμως ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί η ποτοαπαγόρευση σε μια χώρα 100 εκατομμυρίων κατοίκων. Αυτό είχε ως συνέπεια να κυκλοφορεί αλκοόλ στη μαύρη αγορά παρά τη συνταγματική απαγόρευση. Μάλιστα ήδη από την αρχή της ποτοαπαγόρευσης η κατανάλωση αλκοόλ αυξήθηκε στις ΗΠΑ κατά 30%, ενώ τα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισε να αυξανόται, όπως σημειώνει ο Ντάνιελ Όκρεντ. Η ποτοαπαγόρευση πράγματι άλλαξε τις ΗΠΑ, αλλά όχι προς την κατεύθυνση που επιθυμούσαν οι πουριτανοί. Κερδισμένοι βγήκαν κυρίως οι γκάνγκστερ και οι λαθρέμποροι, που με παράνομες μεθόδους διασφάλιζαν την κυκλοφορία του αλκοόλ στη χώρα. Η διαφθορά και το παράνομο εμπόριο άνθισαν, ενώ μαφιόζοι όπως ο Αλ Καπόνε έμειναν στην ιστορία. Με την ποτοαπαγόρευση όμως άλλαξαν και οι συνήθειες του ποτού. Ενώ πιο πριν αλκοόλ έπιναν οι άνδρες μόνοι τους στα παλιά σαλούν, πλέον η κατανάλωσή του γινόταν από παρέες σε κρυμμένα υπόγεια, τα λεγόμενα «Speakeasys», προγόνους των σημερινών μπαρ.

Άρση της ποτοαπαγόρευσης στον μεσοπόλεμο

Η αντίσταση του πληθυσμού απέναντι στο ακραίο μέτρο της ποτοαπαγόρευσης, που τελικά γιγάντωσε τη διαφθορά, οδήγησε στην άρση της στις 5 Δεκεμβρίου 1933. Μετά από 13 ολόκληρα χρόνια το Κονγκρέσο ήρε την συνταγματική τροπολογία του 1919 εισάγοντας μία νέα, που επέτρεπε και πάλι την κυκλοφορία αλκοόλ στις ΗΠΑ.

Ωστόσο κάποιες περιοχές ανά τις ΗΠΑ συνέχισαν κατ´ επιλογή να απαγορεύουν το αλκοόλ γι´ αυτό μέχρι σήμερα είναι γνωστές ως «dry counties». Επίσης ένα άλλο κατάλοιπο από την εποχή της ποτοαπαγόρευσης στις ΗΠΑ είναι οι πολυάριθμοι έλεγχοι αλλά και η εισαγωγή νόμιμης ηλικίας για την κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.

Κριστίνα Χόρστεν, dpa

Eπιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη