Εκλογές χωρίς πραγματική επιλογή;

Ο πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες είχε υποβάλει τον Μάρτιο την παραίτησή του μετά την καταψήφιση του τελευταίου πακέτου λιτότητας της κυβέρνησής του από την αντιπολίτευση. Ο ίδιος ωστόσο κατεβαίνει και πάλι στις εκλογές διεκδικώντας μια τρίτη θητεία. Έχουν στις αυριανές εκλογές οι Πορτογάλοι πραγματικές επιλογές ή καλούνται απλώς να αποφασίσουν ποιός θα διαχειριστεί ειλημμένες αποφάσεις για το μέλλον της οικονομίας;

Οι πορτογάλοι πολιτικοί δεν αξιοποίησαν σωστά την ευκαιρία που τους δόθηκε μέσα από την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών, σημειώνουν αναλυτές στη Λισαβόνα. Ο προεκλογικός αγώνας δεν επικεντρώθηκε τόσο στην αναζήτηση των αιτίων της κρίσης και στην κατάθεση προτάσεων για την έξοδο της χώρας από αυτήν, αλλά σε επιφανειακές συζητήσεις και μικροκομματικές διαμάχες. Η δε προσέλευση των πολιτών στις προεκλογικές συγκεντρώσεις των κομμάτων ήταν περιορισμένη.

Έκπληξη προκαλεί, σύμφωνα με τους ίδιους, το γεγονός ότι το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα, που βρίσκεται στην εξουσία τα τελευταία έξι χρόνια, εξακολουθεί να συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις (32 %) και αυτό παρά την οικονομική κρίση και την υψηλή ανεργία που έχει εκτοξευτεί στο 13 %. Η εικόνα αυτή αποδίδεται εν μέρη σε ένα από τα βασικά συνθήματα του πρωθυπουργού Σόκρατες ο οποίος σε ομιλίες του προειδοποίησε επανειλημμένως για τον κίνδυνο νέων ιδιωτικοποιήσεων και περαιτέρω συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους σε περίπτωση που η αντιπολίτευση κερδίσει τις εκλογές: "Αυτό που θέλει στην πραγματικότητα η αντιπολίτευση είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα για φτωχούς και ένα άλλο για πλούσιους. Ακριβώς όπως ήταν δηλαδή πριν την Επανάσταση των Γαρυφάλλων το 1974".

"Αλλαγή" ήταν στον αντίποδα το βασικό προεκλογικό σύνθημα του υποψηφίου του αντιπολιτευόμενου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Πέντρο Πάσος Κοέλιο. Το κράτος, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει να εγκαταλείψει αρκετούς τομείς της καθημερινότητας. Σε περίπτωση που κερδίσει τις εκλογές, ο Κοέλιο προτίθεται να προχωρήσει μια σειρά ιδιωτικοποιήσεις, μεταξύ αυτών το εθνικό ταμιευτήριο, ο κρατικός οργανισμός ύδρευσης, ένα από τα δυο κρατικά τηλεοπτικά κανάλια, ο σιδηρόδρομος καθώς επίσης το μετρό και οι αστικές συγκοινωνίες σε Λισαβόνα και Πόρτο. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα σκοπεύει επίσης να βάλει φρένο στην υλοποίηση του προγράμματος κατασκευής τρένων υψηλής ταχύτητας και να περιορίσει τον κρατικό μηχανισμό.

"Εάν το κράτος πρέπει να κάνει περικοπές για να γίνει πιο αποδοτικό, τότε η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει το καλό παράδειγμα. Θα πρέπει να δουλεύει περισσότερο και καλύτερα, με λιγότερους ανθρώπους, με λιγότερες δομές, με λιγότερους συμβούλους, με λιγότερους βοηθούς και να έχει λιγότερες δαπάνες", είπε ο Κοέλιο.

Με 37 % το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα μπορεί να προηγείται στις δημοσκοπήσεις, αλλά θα πρέπει να αναζητήσει σύμμαχο για να σχηματίσει κυβέρνηση. Το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα CDS-PP που εμφανίζεται Τρίτη δύναμη στις δημοσκοπήσεις με 13 %, άφησε να διαφανεί ότι θα συνεργαζόταν με το κόμμα του Κοέλιο για το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.

Δεδομένου όμως ότι και τα τρία μεγάλα κόμματα της Πορτογαλίας έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν τα όσα προβλέπει η συμφωνία με την τρόικα, τα περιθώρια ανάπτυξης άλλων πολιτικών είναι στενά. Μεταξύ άλλων και μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί ο εθνικός αερομεταφορέας TAP και να μειωθεί το κόστος εργασίας.

Εκτός συναίνεσης είναι τα δυο αριστερά κόμματα, το PCP που έχει συμμαχήσει με τους Πράσινους, και το BE, τα οποία απορρίπτουν το μνημόνιο και τάσσονται υπέρ της αναδιάρθρωσης του χρέους με το επιχείρημα ότι η συμφωνία ωφελεί μόνον τις τράπεζες και ζημιώνει το κοινωνικό κράτος. Ο γενικός γραμματέας του PCP Ζερόνιμο ντε Σόουζα ζητά συγκεκριμένα "την άμεση επαναδιαπραγμάτευση του χρέους γιατί οι συνθήκες του μνημονίου δεν είναι βιώσιμες. Θα πρέπει να διαπραγματευτούμε τώρα και όχι όταν τα πράγματα θα είναι χειρότερα για τη χώρα".

Μεγάλη μερίδα των Πορτογάλων φαίνεται να πιστεύει, όπως δείχνουν δημοσκοπήσεις, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική ως προς το μνημόνιο λύση. Οι ίδιες σφυγμομετρήσεις δείχνουν μεγάλο ποσοστό αναποφάσιστων αλλά και ένα 25 % που δεν σκοπεύει να προσέλθει καν στις κάλπες.