„Okrugle“ godišnjice Drugog svjetskog rata, pada Zida i eura

Počevši sa demokratskim izborima u Poljskoj, u junu 1989. godine, u godini promjena u centralnoj Evropi sve je kulminiralo u novembru kada je pao Berlinski zid. Ovaj događaj je postao simbol kraja hladnog rata i kraja evropske poslijeratne podjeljenosti.

Rušenje Berlinskog zida je vodilo ka ukidanju sovjetskog uticaja na vladu u Pragu, a nekoliko sedmica poslije svrgnut je i rumunski diktator Nikolae Čaušesku. Na Božić 1989. godine Čaušesku i njegova žena su streljani u krvavoj revoluciji u zemlji koja je konačno uspijela zbaciti omraženog diktatora.

Nova studija, objavljena ovog mjeseca, pokazala je da se Nijemci koji su živjeli u bivšem DDR-u, i danas osjećaju kao građani drugog reda u ujedinjenoj Njemačkoj. Ova studija koju je proveo Univerzitet u Bielefeldu otkrila je skrivenu srdžbu u istočnom djelu zemlje zbog načina života poslije narodne pobune 1989. u kojoj je srušena istočnonjemačka staljinistička vlada.

Pomak prema Zapadu

Decenijama poslije i istočna i zapadna Evropa su i dalje zaokupljene događajima iz drugog svjetskog rata i pada komunizma, kao i borbom za kovanjem novog identiteta u svijetu koji je sada izložen brzom tempu globalizacije.

„Zajednička prošlost je šansa za budućnost“, rekao je poljski ministar vanjskih poslova Radoslav Šikorski u svom govoru u Berlinu ovog mjeseca. „Događaji koje bilježimo u posljednjim decenijama su posljedica duge borbe onih koji su odbili odricanje od svoje slobode“, rekao je Šikorski.

Pokrenut od strane bivšeg sovjetskog vođe Mihajla Gorbačova, proces za glasnost, otvorenost i „perestroika“ - ekonomske reforme, te pad komunizma u centralnoj Evropi tokom 1989. je također uvjerljivo pomogao da se olabavi komunistički stisak u Moskvi i napravi put za rušenje Sovjetske Rusije nekoliko godina poslije.

Gotovo dvadeset godina poslije komunističkih vlada centralne Evrope, koje su pale poput domina, nova regionalna politička vođstva još uvijek pokušavaju da uklone industrijske i društvene krhotine zaostale iz decenija državno kontrolisanih privreda. Ova transformacija je obilježena jakim pomakom prema zapadnjačkom ekonomskom sistemu.

Kako god, ovaj proces je sada postao još više komplikovan ekonomskim sunovratom koji pogađa čitav svijet.

Duh nacističke države

9 novembar je datum koji se provlači kroz više epoha njemačke istorije.

Ovaj datum je obilježio korak naprijed u Hitlerovoj vladavini terora protv Židova u „kristalnoj noći“ – noći slomljenih stakala. Propast njegovog neuspjelog puča u Bavarskoj 1923. se desio 9. novembra, baš kao i abdikacija cara Wilhelma II 1918.godine.

Naredne godine se navršava i 70 godina odkako su prvog dana septembra nacističke trupe prešle granice Poljske, zapalivši time požar koji je donio šest godina novog svjetskog rata i podsticanje neviđenog barbarstva Trećeg rajha u istočnoj Evropi.

Fascinacija užasima nacizma traje i danas, posebno u izdavačkoj industriji, odnosno u književnosti i na filmu. Britanski istoričar Richard Evans je upravo izdao knjigu „Treći rajh u ratu“, što je posljednji nastavak njegove triologije o nacističkoj Njemačkoj.

Režiser Bryan Singer je lansirao svoj film“Valkyrie“, film o pokušaju atentata na Hitlera 1944.godine u kojem glumi Tom Cruise i koji se u američkim kinima već počeo prikazivati, a u evropska kina stiže u januaru.

Njemačka slavi euro

I druga podsjećanja će se naći u Evropi u 2009. godini uključujući i ceremonije obilježavanja šezdesete godišnjice od nastanka Federalne republike Njemačke, kao i formiranje NATO saveza.

Naredne godine će se obilježiti i deseti rođendan eura, koji je 1. januara 1999. postao platežno sredstvo u 12 evropskih država. Kovanice i novčanice su puštene u opticaj tri godine poslije 1. januara 2002 godine.