Izmedju neprijateljstva i dialoga- kako Evropljani i americki gradjani reaguju na opasnost s vana

Kad u Pragu sat na starogradskoj vijecnici gongom obiljezi puni sat, pojavi se mracna figura koja simbolizira smrt. Ova figura se pojavljuje uz zvuk zvona smrti. Istovremeno pijetao zakukurice udarajuci krilima, i jedan mali Turcin zaklima glavom. Figure su nekada stanovnike Praga potsjecale da opasnost od invazije Osmanlija nije prosla. Nakon sovjetske invazije od 1968 Ccesi spominju u ssali da u satu ove vijecnice figura Turcina treba da bude zamijenjena figurom Rusa.

U medjuvremenu je barem taj problem izbjegnut: Ccesska je u EU i NATO-savezu. Medjutim, slika neprijateljstva prema Muslimanima iz dalekih zemalja, koji ugrozavaju sigurnost Evrope i zapada nakon teroristickog napada od 11 septembra 2001. ponovo je aktuelna.

Konacno, ljudi u Pragu, Beccu ili Berlinu ne mogu u potpunosti razumjeti zasto su u opasnosti. Oni nemaju nikakvog osjecaja krivice prema muslimanskom svijetu. I zato sto je to tako, oni traze razgovor sa navodnim neprijateljem. Rijetko koji slogan je u Evropi tako izgubio svoje znacenje buduci da je precesto upotrebljavan kao slogan "dialog sa Islamom". Za ovaj dialog potroseno je mnogo para iz budzeta vlada, zaklada, i privatnih novcanika. Pa ipak pravi dialog izmedju dva svijeta- zapada i islamskog svijeta, nije bas u potpunosti uspostavljen. Pametni analiticari su ustanovili zasto je to tako: Nema ni zapada ni Islama. Ono cega ima je razgovor medju ljudima, koji se osjecaju pripadnicima tih dvaju svjetova. Neprijateljske slike iliti slike neprijatelja daju se izbrisati, ali veoma sporo.

Tu spada i samorefleksija- sto je navika Evropljana. Ta navika ide uz trend da se relativiraju sopstvene vrijednosti. Tolerancija i otvorenost prema nepoznatom vazi kao najvazniji elemenat zapadne kulture. Nije slucajno sekularizacija drustva nastala na starom kontinentu. Vecina Evropljana, bez obzira kog su politickog ubjedjenja, smatraju se liberalnima. Oni uvazavaju vrijednosti drugih i nastoje da pronadju kompromis. To ima veze sa evropskom istorijom, koja obiluje ratovima iz religioznih pobuda. To je i naucilo ljude da tragaju za ravnotezom. Popustanje ne znaci uvijek slabost, vec ponekad i mudrost.

S druge strane navika je Evropljana da relativiziraju svoje vrijednosti i tradiciju. To je takodjer prepreka uspostavljanju dialoga. Ko sebe samog rezonira, stavlja pod znak pitanja- sto cine mnogi Evropljani, - taj tesko zauzima jasno odredjen stav.To, medjutim, otezava dialog, ne samo sa islamskim svijetom, vec i sa Amerikancima.

SAD ne mogu, doduse, da se osvrnu na dugu istoriju kao Evropljani. Stoga odlucnije i ofanzivnije brane svoje vrijednosti i svoju kulturu. Amerikanci su bili ti koji su proteklog stoljeca dva puta spasavali evropske vrijednosti kao sto su postivanje ljudskih prava, demokratija, i drazvno pravo, ucestvujuci u dva svjetska rata. To mnoge Evropljane, medju njima i mnoge Nijemce, ne sputava u tome da Amerikancima prebacuju povrsni kaubojski mentalitet, ofanzivno i agresivno drzanje u odnosu na druge narode. Istovremeno, mnogi politicari na starom kontinentu dive se odlucnosti politickog vrha u Washingtonu- i pored sve samorefleksije i liberalnosti.