Janša na meti kritika

Slovenački premijer se čak ponašao uzorno u Evropskom parlamentu. Janez Janša je planove svog predsjedavanja Savjetom Evropske unije u narednih šest mjeseci uglavnom čitao s papira i nije reagovao na nestrpljive ispade i uvrede svojih političkih protivnika. A kritika nije nedostajalo; optuživali su ga za ograničavanje slobode štampe i nezavisnog sudstva. Pri tom su obje strane naglašavale kako je vladavina zakona kamen temeljac EU. Međutim, čini se da postoje jasne razlike u tumačenju.

Janez Janša i „liberalna demokratija“

Svakih šest mjeseci predsjedavanje Savjetom EU preuzima druga država članica, koja time dobija šansu da se utiče na političke procese u Evropi. Neke zemlje su uspješnije i ambicioznije i uspijevaju tokom svog predsjedavanja da riješe neke političke probleme. Druge su pak neupadljive. Čini se da je za Sloveniju ovaj zadatak poseban izazov.

- pročitajte još: Janez Janša – „Maršal Twito“

I to uglavnom zbog premijera Janeza Janše, koji po uzoru na svog političkog prijatelja Viktora Orbana u Mađarskoj ne zazire od provokacija protiv liberalnog konsenzusa u zapadnom dijelu EU. Od prošle godine mu se prebacuje da vodi sve žešće kampanje protiv slobode štampe. Inače, Janša isto kao i njegov veliki uzor Donald Tramp, novinare najradije vrijeđa preko Tvitera. Slovenac takođe sve više podriva nezavisnost sudstva.

Kada su početkom mjeseca predstavnici Evropske komisije, kao što je uobičajeno pred početak novog predsjedavanja, posjetili njegov glavni grad Ljubljanu, izbio je skandal. Premijer se žalio na navodne komunističke sudije i poslanike u njegovoj zemlji. Zamjenik predsjednice Evropske komisije, Frans Timermans ljutito je napustio podijum i nije prisustvovao zajedničkom fotografisanju. Slovenački premijer rado optužuje svoje političke protivnike da su komunisti.

Kritika skoro sa svih strana

Tokom predstavljanja svog plana stizale su kritike gotovo sa svih strana. Čak je i Manfred Veber, predsjedavajući umjerenih konzervativaca u Evropskom parlamentu, nakon svih mogućih ljubaznosti došao do suštine: pravna država, kazao je, ključni je element u EU a ne unutrašnja pitanja jedne zemlje članice. Janša bi prije svega morao što je brže moguće da imenuje dvoje slovenačkih sudija u Evropsko javno tužilaštvo (EPPO), kako bi ova institucija mogla da otpočne s radom.

O tome su govorili skoro svi govornici na plenarnom zasijedanju. Premijer se sam pobrinuo za to da se imenovani kandidati ne postave na funkcije i s tim oteže još od njihove nominacije. Janša je nakon debate na konferenciji za štampu izjavio da će se na jesen pobrinuti za to. Međutim, njegovi kritičari nisu tako mislili kada su govorili da to mora da se uradi „odmah“ i „bez odlaganja“.

Najoštrije kritike su došle iz redova Liberala i Zelenih. Holandski poslanik Malik Azmani je kazao da ne vjeruje Janšinim obećanjima da će poštovati vladavinu zakona: „Vi ne poštujete slobodu medija i nezavisnost sudstva. U vašoj vladi se osjeća miris korupcije i nepotizma". Njemica Ska Keler iz Zelenih je kritikovala: „Tirade i lična bitka Janeza Janše protiv pravosuđa (…) nanose štetu povjerenju da će (on) raditi u najboljim interesima EU“.

Slovenačkom predsjedniku vlade je podrška stigla iz redova desničarskih populista u Evropskom parlamentu, kao na primjer od italijanske Lige. Evropski poslanik Marko Zani je izjavio kako bi u EU moralo da bude više poštovanja prema nacijama i njihovim tradicijama, a sva politička mišljenja treba da budu podjednako validna.

Prioritet proširenje EU na zapadni Balkan

Neki od prioriteta tokom slovenačkog predsjedavanje EU, a koje je Janša pomenuo u Evropskom parlamentu, su suzbijanje pandemije i ekološke i digitalne promjene u Evropi. Evropska komisija će sljedeće nedjelje da predstavi konkretne prijedloge po pitanju kilmatske politike. Međutim, biće neophodno mnogo političkih vještina da se države članice obavežu na zajedničke ciljeve.

U Janšinom programu stoji i unaprjeđenje proširenja EU na zapadni Balkan. U tome on ima podršku u Evropskoj komisiji. Predsjednica Ursula fon der Lajen je naglasila da region spada u Evropu. Ali i da te zemlje treba da sprovedu još brojne reforme. „Nemojte da odustajemo, i dajte da objedinimo evropsku porodicu", apelovala je Fon der Lajen.

EU-perspektive za Albaniju i Sjevernu Makedoniju

Konkretno se radi o tome da se u narednih pola godine otpočne sa pristupnim pregovorima za Albaniju i Sjevernu Makedoniju. Ali, deklarisani protivnici proširenja su Francuzi i Skandinavci., posebno zbog Albanije i problema sa vladavinom zakona i organizovanim kriminalom. Janez Janša s druge strane kaže da je strateško pitanje Evrope da ne ostavi ove zemlje na cjedilu. Između ostalih, s tim se slaže i vlada Njemačke.

Pokazaće se doduše da li će sporni predsjedavajući Savjeta EU uspjeti da ubijedi druge članice u ovo teško pitanje. U svakom slučaju predsjedavnje je krenulo kao kad se „ustane na lijevu nogu". Njegovi protivnici još ukazuju da je Janšina manjinska vlada na klimavim nogama i da bi ga opozicija u narednih šest mjeseci mogla srušiti. U svakom slučaju, opozicija je isključila mogućnost da zbog slovenačkog predsjedavanja obustavi svoju borbu protiv Janeza Janše i njegove politike.

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu