Dileme Zapada u borbi protiv IS

„Postoje dijelovi trupa u Siriji sa kojima možemo da sarađujemo“, rekla je njemačka ministarka odbrane Ursula fon der Lajen na televiziji ZDF. Opozicija je bila ogorčena. „Ne mogu da zamislim saglasnost sa vojnom misijom u kojoj se borimo rame uz rame sa Asadom“, izjavila je šefica poslaničkog kluba Zelenih, Katrin Gering-Ekart. Na kraju je portparol Ministarstva odbrane Jens Flosdorf još jednom pojasnio pozicije njemačke vlade: „Sada neće biti saradnje sa Asadom, ni saradnje sa jedinicama pod Asadovom komandom.“

Kako se postaviti prema Bašaru al Asadu? Od početka sirijskog rata prije gotovo pet godina, sirijski predsjednik se nudi kao saveznik u borbi protiv džihadističkog terorizma. Posljednji put je to učinio dan nakon napada u Parizu od 13. novembra. „Još prije tri godine smo upozoravali šta bi moglo da se desi u Evropi“, izjavio je za televiziju Europe 1: „Nažalost, odgovorni u Evropi nas nisu slušali. Besmisleno je samo davati izjave protiv terorizma - protiv njega se treba boriti“, rekao je sirijski šef države.

„Izbrisaćemo ih“

Politički i bezbjedosni krugovi na Zapadu to vide u načelu slično. „Izbrisaćemo ih, poubijaćemo ih“, citira francuski list Le mond jednog savjetnika predsjednika Fransoa Olanda. List je naveo i riječi jednog neimenovanog agenta Službe bezbjednosti: „Naše tajne službe će i dalje izvoditi operacije zbog kojih ne možemo javno biti pozvani na odgovornost. Važno je da sa tim nastavimo.“ Predsjednik Oland je, rekao je taj agent, u potpunosti saglasan sa tom strategijom. Oko nje je postojala saglasnost i prije napada u Parizu. Le mond je početkom novembra – nekoliko dana prije napada u Parizu – otkrio tu strategiju.

Već dvije nedjelje, Oland se trudi da formira međunarodnu koaliciju protiv IS. Velika prepreka tom formiranju je Bašar al Asad – sa njim Francuska ne želi da sarađuje. Pariz može da zamisli načelnu saradnju sa sirijskom vojskom, ali prije toga bi Asad trebalo da se odrekne komandovanja armijom. „Sa Asadom to nije moguće“, rekao je ministar spoljnih poslova Loran Fabijus.

„Otrovna žaba“

Njemačka vlada, kada je riječ o Asadu, ima isti stav kao i Francuska. Ali, i dalje je u toku diskusija o tome kako bi u borbi protiv IS moglo da se pobijedi bez Asadove podrške. „Jedine jedinice koje dolaze u obzir za kopnenu borbu su Asadove vladine snage“, rekao je bivši diplomata i šef Minhenske konferencije o bezbjednosti Volfgang Išinger. Zbog toga bi, smatra on, „do daljnjeg, trebalo progutati žabu zvanu Asad“.

List Frankfurter algemajne cajtung je na to napisao da je Asad „otrovna žaba“. Da je on dugo puštao džihadiste da djeluju, jer su se ti džihadisti borili i protiv njegovih protivnika - sekularne opozicije. Istovremeno je uspjelo da se u poređenju sa IS pred Zapadom predstavi kao manje zlo.

No, kako upozorava list, saradnja sa Asadom bi prije svega bila loša po sekularne snage - jer one se već više od četiri godine bore protiv sirijskog predsjednika. U toj borbi su imale velike žrtve. „Saradnjom sa Asadom, Zapad bi postao neprijatelj desetina hiljada ljudi koji su dali život borbi protiv Asada“, piše Frankfurter algemajne cajtung.

Nepredvidljivi rizici

Osim toga, ta saradnja izgleda nezamislivo jer bi donijela i druge nepedvidljive rizike. Jer, u Siriji je aktivna i Rusija – najangažovaniji Asadov partner. Ona rigorozno postupa protiv svih Asadovih protivnika – pa i protiv sekularne opozicije. Rusija se istovremeno ne obazire ni na civilne žrtve. Tokom vikenda, ruska avijacija je izvela napade u provinciiji Idlibu, pri čemu je, prema medijiskim izvještajima, ubijeno više desetina civila. Sirijska avijacija je u Dariji Zapadno od Damaska bacila 20 rasprskavajućih bombi. Ona se nije obazirala na civilne žrtve. Samo tokom ove godine su, prema medijskim izvještajima, Asadove rasprskavajuće bombe ubile nešto manje od 3.000 ljudi.

Bezobzirnim postupanjem protiv civila, Asad rizikuje da postigne suprotno od onoga što je javno proglasio za svoj glavni cilj, a to je uništenje IS-a. Zbog njegovih rasprskavajućih bombi, još više boraca bi moglo da pređe u redove džihadista.

Za Zapad, saradnja sa Asadom zato nije samo moralno, već i strateško pitanje. Ako se Zapad predstavi kao partner režima kome život stanovništva ne znači ništa, prokockaće svoj ugled u regionu, i to daleko van granica Sirije. Za veliki dio arapske javnosti, Zapad bi ponovo predstavljao partnera jednog zločinačkog diktatora.