Angela (skoro) sama u kući
17. april 2018
Mađarska
Mađarska već godinama nije blizak saveznik njemačke kancelarke. Među evropskim šefovima vlada, Viktor Orban je možda najžešći kritičar izbjegličke politike Angele Merkel. Orban vodi glavnu riječ i među državama istočne Evrope koje se protive zahtjevima EU za raspodjelu izbjeglica. On po mogućstvu želi etničku i homogenu Mađarsku i više moći za nacionalnu državu nego za Brisel. On je zauzdao pravosuđe i medije, čime provocira Evropsku komisiju. A nakon ubjedljive pobjede na izborima održanih u nedjelju, Orbanova politika je samo potvrđena. Merkel je Orbanu čestitala na izbornoj pobjedi što je odraz dobrih manira. Orbanova Fides partija u Evropskom parlamentu pripada istoj partijskoj porodici kao i demohrišćani Angele Merkel. Ali, između Merkel i Orbana su ideološki svjetovi. No, nasuprot tome, Orban sa trenutnim ministrom unutrašnjih poslova Horstom Zehoferom njeguje dobre veze kao i nekada sa preminulim bivšim kancelarom Helmutom Kolom. Angeli Merkel je jasno barem toliko da Viktor Orban u narednom periodu neće biti njen saveznik.
Španija
Potpuno drugačije je u slučaju Španije. Do juče je konzervativni Marijano Rahoj bio jedan od najbližih saveznika Njemačke među evropskim partnerima. Španija je jedna od malobrojnih evropskih zemalja koja nema značajnu desničarsko populističku partiju. No, ove veze je opteretilo to što je njemački sud donio odluku da se katalonski separatista Karles Pudždemon, kojeg Španija traži zbog pobune, pusti iz pritvora na slobodu, a njemačka ministarka pravosuđa iz redova SPD Katarina Barlej rekla da je odluka ispravna. Kritičari upozoravaju da je presuda potkopala povjerenje na evropskom nivou, jer je Njemačka na slobodu pustila Pudždemona za kojim je izdat evropski nalog za hapšenje. Bilo kako bilo, povjerenje nije narušeno između dvoje šefova vlada kada je riječ o pitanju Katalonije. Merkel je uvijek stavljala do znanja Rahoju da je protiv nezavisnosti Katalonije.
Italija
Merkel se vrlo dobro slagala sa premijerom sa lijevog centra Đentilonijem i u njemu nalazila 'Evropljanina' i reformatora. Ali, od parlamentarnih izbora u martu situacija se iz korijena promijenila. Đentilonijeva 'Demokratska partija' je pretrpila ozbiljan udarac. Pobjedili su prije svih evroskeptici i desničarski populisti, Pokret pet zvjezidca i Liga. Oni su bili jasnog stava da ih nije briga za kriterijume stabilnosti EU, iako je Italija zadužena do guše. Šef Lige Salvini čak drži da je uvođenje evra bila greška, iako više ne zahtijeva izlazak iz monetarne unije. A iako je još uvijek nejasno kakvu će vladu dobiti Italija, Rim u svakom slučaju neće biti jednostavan partner Angeli Merkel, zbog toga što na mnogim poljima ne dijele mišljenja, a moguće da su čak i protiv.
Austrija
Od decembra je u Beču na vlasti konzervativac Sebastijan Kurc sa svojom desno-populističkom FPÖ. Ova partija se danas više ne zalaže za izlazak Austrije iz EU, ali je i dalje kao i ranije skeptična prema EU. Austrijska koalicija će se vjerovatno suprotstaviti svim pokušajima da se EU da više moći i više novca. S druge strane Austrija ostaje pouzdan partner u politici stabilnosti. Najveća suprotnost Merkel je striktna bečka antimigraciona politika. Kada je 2015. tadašnji kancelar Frajman podržao politiku Angele Merkel po pitanju otvorenih granica, Kurc se kao ministar spoljnih poslova uspio izboriti za zatvaranje Balkanske rute. Ako se izuzmu države Višegradske grupe Mađarska, Poljska, Slovačka i Češka, danas nijedan evropski premijer ne zastupa tako strogu antiizbjegličku politiku kao Kurc. Svaki kompromis s njih bi Merkel teško pao. S druge strane unutrašnji kritičari kancelarke, ministar unutrašnjih poslova Zehofer i ministar zdravlja Špan već duže traže savez s njim.
Velika Britanija
Angela Merkel je duboko žalila zbog britanske tijesne odluke da napusti EU. Sa njima EU napuštaju njene političke srodne duše. Pragmatizam umjesto ideologije, kosmpolitizam umjesto zatvorenosti, solidna privreda umjesto pravljenja dugova, ovakvi osnovni postulati Londona su bliski i kancelarki i njenoj CDU. Velika Britanija u kojoj vladaju konzervativne partije je u evropskoj politici uvijek bila protivteža 'jugu'. Zajedno sa Londonom Merkel je mogla da odbrani prekomjerne zahtjeve za potrošnjom na jugu EU. Velika Britanija, druga po veličini ekonomija EU, atomska sila sa pravom veta u Savjetu bezbjednosti, bila je moćan saveznik njemačke kancelarke. Ujedinjeno kraljevstvo će i nakon Brexita ostati važan partner Njemačke, ali gubitak u evropskoj politici je enorman.
Holandija i druge 'sjeverne zemlje'
I Holanđani su tradicionalno njemački saveznici u Evropi. Kada god se radilo o tržištima, slobodnoj trgovini, konkurentnosti ili solidnim budžetima, holandska vlada je uvijek stajala uz Berlin. Slično razmišljaju Danci, Šveđani, Finci, Irci i baltičke zemlje. I to ih barem u ovom trenutku čini prirodnim saveznicima Merkel. No, oni svi brinu zbog najnovijeg njemačkog kursa u evropskoj politici. Na primjer zbog predviđenog povećanja budžeta EU. Osim toga bi paket za spašavanje ESM, prema Angeli Merkel, trebalo da sa pojedinačnih država bude prenijet na neku evropsku instituciju. Ako bi francuski predsjednik Emanuel Makron sproveo svoje, onda bi evrozona dobila jedan budžet i jednog ministra finansija. Ove promjene nadležnosti u pravcu EU odbacuje osam sjevernih zemalja. Oni strahuju da će morati da plaćaju za tuđe propale privrede. Ovih osam zemalja je svoje kritike aritkulisalo u zajedničko saopštenje u martu ove godine. Tako da će Merkel teško moći da ih ignoriše.
Francuska
I Francuska predsjednika Emanuela Makrona ostaje nepokololebljivi partner. Tako to barem predstavljaju njemačka savezna vlada i Jelisejska palata. Dio njemačke politike Makrona vidi kao neku vrstu posljednjeg spasa za Evropu. Njegova iznenađujuće ubjedljiva izborna pobjeda prije oko godinu dana protiv desničarke Marin Lepen u Berlinu je izazvala kolektivni uzdah olakšanja. Makron važi za veliki znak novog evropskog proboja. To čak stoji u berlinskom koalicionom ugovoru. No, Makron i dalje čeka jasan odgovor Berlina na njegove ideje za reformu evrozone. U uniji Angele Merkel raste sumnjičavost. Mnogi su uvjereni da se u stvari radi o prebacivanju tereta na njemačke poreske obveznike. Tako to vide opozicione stranke FDP i AfD. No, predsjednik je i u Francuskoj pod pritiskom. Posljednji talasi štrajkova pokazali su otpor njegovom programu liberalizacije. A u pozadini su i prijetnje evropskim izborima za godinu dana. Strahuje se da će u Evropski parlament sada ući još više desničarskih populista, evroskeptika ili čak antievropski nastrojenih poslanika. Samo što ostaje malo vremena da se građanima ponude uspjesi na osnovu kojih bi vjerovali u vrijednosti EU. Bez obzira na sve razlike, jedno ujedinjuje Merkel i Makrona - želja da se ojača Evropa. Oni su u tom slučaju više nego ikad upućeni jedno na drugo.