Albanija: U potrazi za nekadašnjim špijunima

Nedavno je vladajuća Demokratska partija premijera Saljija Beriše, uprkos protivljenju opozicione Socijalističke partije, ponovo pokrenula problem. Parlamentu je tako dostavljen zakon pod nazivom „O lustraciji visokih državnih službenika i izabranih narodnih predstavnika“.

"Pod lupom" istaknute ličnosti

Cilj zakona, koji je pravljen prema uzoru na češki zakon o lustraciji iz 1995. godine, jeste da utvrdi da li su istaknute ličnosti današnjeg političkog života, pravosuđa i univerziteta, pijre 1990. sarađivale sa tajnom policijom. Oni za koje se utvrdi da jesu, ne bi više mogli da budu državni službenici. Osim toga, svaki građanin stekao bi pravo na uvid u dosije koji je o njemu vodila služba državne bezbijednosti.

Lustracija okončana svuda, osim u Albaniji?

Poslanik Demokratske partije Aleksandar Biberaj kritikuje što do sada nije više učinjeno na lustraciji: „Mnogo kasnimo. Više puta sam rekao da nije bilo političke volje da se to učini, a problem su i veze sa prošlošću. Proces lustracije okončan je u gotovo svim postkomunističkim zemljama. To je moralno, ali i političko pitanje“, smatra Biberaj. Opozicioni socijalisti odlučno odbacuju prijedlog zakona i tvrde da je u suprotnosti sa ustavom i da se njime krše ljudska prava.

"Lov na veštice"

U suštini rasprave je mogućnost da desetinama advokata, tužilaca i sudija bude onemogućen rad ukoliko se utvrdi njihova saradnja sa bivšim režimom i, prije svega, učešće u tadašnjim montiranim suđenjima. U medijima se pominje 25 tužilaca i nekoliko članova ustavnog suda. Poslanik socijalista Marko Belo smatra da je zakon neprihvatljiv: „Zakonom koji je usvojen prostom većinom nemoguće je smijeniti državne tužioce i članove ustavnog suda. Oni su izabrani u parlamentu i postavljeni dekretom predsjednika države. Jasno je da je ovdje u pitanju lov na vještice i da sve nema veze sa moralom“.

Pravnici izdali svoje saopštenje

U akciju su krenula i udruženja advokata, sudija i državnih tužilaca koja su izdala saopštenje u kome tvrde da bi usvajanje zakona bilo smrtni udarac albanskom pravosuđu. O ovom saopštenju politolog Egin Ceka kaže: „Ono podsjeća na odbranu interesa sudija i tužilaca. U pitanju je lobiranje. Poznato je da su mnogi koji su bili u tadašnjem pravosuđu aktivni i u današnjem. Ukoliko su bili umiješani u zločine, ne mogu više biti državni službenici“, kaže Egin Ceka.