Venezüella lideri Chavez’in sırrı tartışılıyor

Venezüella halkı geçtiğimiz günlerde yapılan referandumla, Devlet Başkanı Hugo Chavez'in bu göreve yeniden seçilmesini sınırlayan düzenlemeyi kaldıran anayasa değişikliğine 'evet' dedi. Bu anayasa değişikliği ile Chavez'e yeniden aday olma yolu da açılmış oldu. Referanduma katılanların yüzde 54'ü anayasa değişikliği lehine oy kullandı. Venezüella'da gelecek devlet başkanlığı seçimleri 2012 yılında yapılacak.

Referandum sonuçları halkın çoğunluğunun Hugo Chavez'in arkasında olduğunu gösteriyor. Peki sosyalist lider bu başarıyı neye borçlu? Rostock Üniversitesi'nde görevli siyaset bilimci Manuel Paulus, referandum sonuçlarını şöyle değerlendiriyor: "Bu rakamlar nicelik açısından bir kuşku doğursa bile, bu kesinlikle bir efsane değil. Sosyal programların uygulandığı ve bunların halka ulaştığı bir gerçek... Ancak bu sosyal programların sadece belirli bir kesimi kapsadığı, yani sadece hükümet yandaşlarının bundan yararlandığını da gözden kaçırmamak gerekiyor. Rejim muhaliflerinin bu programlardan faydalanmasına olanak tanınmıyor."

"Chavez halkın dilinden konuşuyor"

Siyaset bilimci Manuel Paulus, muhalefetin büyük bir çoğunluğunun Chavez'in 1998 yılında başkan seçilmesinin nedenini hala kavrayamadığını savunuyor. Alman Uzman, Chavez'in halkın sorunlarını çözemese bile, onların dilinden konuştuğunu; ancak muhalefetin şimdiye kadar halka inmeyi başaramadığını dile getiriyor.

Chavez karşıtı siyasi oluşum ise Sosyalizme Doğru Hareket (MAS) ve muhafazakâr eğilimli Önce Adalet gibi farklı gruplardan ve siyasi partilerden oluşuyor. Ancak geniş bir tabana yayılan muhalefet neden Venezüella halkının desteğini kazanabilecek, inandırıcı bir siyasi program hazırlamayı başaramıyor ve Chavez öncesi dönemin politikaları sürdüren bir siyasi hareket olarak görülüyor? Hugo Chavez hakkında ilk Almanca biyografiyi kaleme alan gazeteci Christoph Twickel, bu sorulara Chavez'in politikasına dayanarak yanıt veriyor. Uzman, "Chavez'in başarısının asıl nedeni, muhalefetin yetersizliği. Latin Amerika'da 90'lı yıllarda meydana gelen çöküşün ardından Chavez yeni bir dönem başlattı. Ayrıca Chavez, devletin petrol gelirlerinden daha yüksek bir pay almasını sağladı. Bu gelirlerle, ülkenin hasret kaldığı sosyal programları finanse ediyor. 90'lı yılların sonunda Chavez, yoksulları siyasi sistemin içine çekmeyi başararak Venezüella'nın Obaması haline geldi" diyor.

Sosyal alanda yatırımlar

Hugo Chavez, son yıllarda petrol ihracatından elde edilen devlet gelirleri ile hastane ve okul inşası gibi kamu yatırımlarını artırmış, böylece yoksul kesimin büyük desteğini kazanmıştı. Son beş yıl içinde kamu harcamaları sayesinde ülkede meydana gelen ekonomik büyümeden orta ve yüksek sınıf da faydalandı. Chavez, karşıtları tarafından Venezüella'yı Küba benzeri bir rejime dönüştürmekle eleştirilse de şimdilik iktidarını garantiye almış gibi görünüyor. Gazeteci Christoph Twickel, muhalefetin Chavez karşısında başarı elde edememesinin nedenlerini şu sözlerle açıklıyor: "Muhalefetin önem verdiği konular farklı: Yolsuzluk, güvenlik sorunları, demokrasi kültüründeki yetersizlikler gibi... Bunlar kuşkusuz Venezüella için önemli konular. Ancak Chavez yönetiminden önce de bu konular gündemi işgal ediyordu. Sosyal konular ise Chavez'in ilgi alanına giriyor, bu konularda muhalefetin yapabileceği fazla bir şey yok. Karşıtları, Chavez'den önce siyasette yer almış ve halkın büyük tepkisini çekmiş kişilerle ilişkilendiriliyor. Ancak, son referandumda yüzde 45'lik bir destekle Chavez karşıtları da büyük bir başarıya imza attı. Bu küçük bir azınlık değil."

"Demokrasi zarar görmez"

Peki Anayasa değişikliği sayesinde Chavez'e sunulan 'ömür boyu iktidarda kalma olanağı' demokrasinin ilkeleri ile ne kadar bağdaşıyor? Siyaset bilimci Manuel Paulus, Latin Amerika'daki demokrasinin bir tehlike ile karşı karşıya olup olmadığı sorusuna şöyle yanıt veriyor: "Bu anayasa değişikliği, demokrasinin sekteye uğradığı anlamına gelmiyor. Chavez ömür boyu iktidarda kalacak diye bir ibare yok, sadece devlet başkanlığına istediği kadar aday olabilecek. Referandum sonuçları toplumdaki bölünmeye işaret ediyor. Bütün bir sistem başkanla yatıp, başkanla kalkıyor. Chavez bunu kanıtladı. Bu referandum sonuçlarıyla birlikte bu daha yıllar boyu böyle sürebilir."