Ukrayna - Rusya krizinin öğrettikleri

"Rusya ve Ukrayna doğalgaz anlaşmazlığında sonunda çözüme varıldı. İyi haber, Avrupa Birliği’nin enerji zirvesinden birkaç saat önce ulaştı. Rus Gazprom’un yöneticisi Alexej Miller ile Ukraynalı muhatabı, Naftogaz Başkanı Oleksiy İvçenko, gece boyu süren müzakere maratonunun sonucunu, kameraların karşısına geçerek açıkladılar.

Üzerinde uzlaşılan çözüm formülü ilk anda karmaşık ve çelişkili izlenimi veriyor. Buna göre, Rus doğalgazı Orta Asya ülkelerinden gelen daha ucuz gaz ile karıştırılacak. Rus gazı, yine baştan beri ısrar edildiği gibi bin metrekübü 230 dolardan satılacak. Ancak sonuçta Ukrayna, ucuz gazın da etkisiyle yaklaşık 95 dolar ödeyecek. Uzlaşma, Moskova’nın, Batı Avrupa’ya Ukrayna üzerinden ulaştırılan doğalgazın sevkiyat ücretini artırmasını öngörüyor.

Ortaya çıkan doğru ve yerinde bir çözüm mü yoksa siyasi göz boyamaca mı? Kesin olan, bu kavgada mağlup olan yok. Varılan uzlaşma, her iki tarafın da deyim yerindeyse durumu kurtarmasını sağlıyor. Ukrayna ve diğer Avrupa ülkelerine doğalgaz sevkiyatında yaşanabilecek daha büyük sıkıntıların önü de bu çözümle birlikte alınmış oluyor. Keşke çözüme ulaştıran akıl ve izan daha önce taraflarda üstün çıksaydı.

Kaydedilen olumlu gelişmeye karşın Kremlin’in sahip olduğu doğal kaynakları kendi siyasi çıkarları doğrultusunda kullandığı, kamu işletmesi Gazprom’u da buna alet ettiği yönündeki kuşkular, varlığını korumaya devam ediyor.

İhtilafın Ukrayna açısından öğretici yanıysa serbest pazar ekonomisi sürecinin zorlu geçeceği…. Rusya, siyasi kulvarını değiştiren Ukrayna’ya artık tenzilat yapmayacak; Kiev için de pazar şartları geçerli olacak. Kriz, Turuncu Devrim liderlerine siyasi ve ekonomik değişimin ne kadar zorlu bir yol olduğunu bir kez daha gösterdi.

Ancak Rusya, doğalgaz aracını kullanarak Ukrayna’daki siyasi havayı kalıcı şekilde etkilemeyi başaramadı. Yaklaşık üç ay sonra Ukrayna’da genel seçimler yapılacak. Kremlin bir yandan doğalgaz ihtilafının Viktor Yuşçenko liderliğindeki yönetimin karnesine eksi puan olarak eklenmesini sağlamayı, diğer yandan Rusya yanlısı siyasetçilerin elini güçlendirmeyi hedefledi. Rusya’nın, 2004 yılı sonunda devlet başkanlığı seçimlerine müdahalesi başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Doğalgaz olayıyla, Kremlin’in Ukrayna’da ikinci kez yenilgiye uğradı.

Gazprom’u uzlaşmaya yönlendiren faktörler arasında Almanya’da ve diğer Avrupa ülkelerinde Rus doğalgazının sevkiyatına ilişkin kaygılar ve başlatılan alternatif enerji kaynakları tartışması da etkili oldu. Sonuçta, pazarlıkların başarıya ulaşmasında en önemli unsur olarak para ön plana çıktı. Nitekim, Batı Avrupa ülkelerine sevkiyattaki sıkıntı, Gazprom’un gelirlerinin doğrudan azalmasına yol açtı. Rusya, önümüzdeki yıllarda devreye girecek Kuzey Avrupa Gaz Boru Hattı Projesi ile komşularıyla yaşanan bu tatsız sürtüşmelerden kurtulacak.“