Trump gerçekten kendisi için af çıkartabilir mi?

Rusya'nın ABD başkanlık seçimlerine müdahale ettiği iddiasıyla yürütülen soruşturma nedeniyle zor günler geçiren ABD Başkanı Donald Trump'ın, kendisi için "başkanlık özel affı" çıkarabileceğini söylemesinin yankıları sürüyor.

Trump'ın Twitter hesabından yaptığı açıklama siyaset ve hukuk dünyasında tartışmalara neden oldu.

Trump, Pazartesi günkü mesajında "Birçok hukukçunun da belirttiği üzere, kendim hakkında mutlak bir şekilde af çıkarma hakkım bulunuyor, ama yanlış bir şey yapmadıysam bunu neden yapayım ki?" ifadelerini kullanmıştı.

Rusya'nın seçimlere Trump'ın lehine müdahale ettiğiyle ilgili süren soruşturmanın ABD Başkanı'na kadar uzanma ihtimali bulunuyor.

"Sözkonusu olamaz"

Peki bir ABD Başkanı gerçekten de istediğinde kendini affedebilir mi? DW'ye konuşan iki Amerikalı anayasa hukuku profesörü de Trump ile aynı görüşte değil. Her iki hukuk uzmanı da, ABD Anayasası'nın başkana kendisi hakkında özel af çıkarma gibi bir yetkisinin olmadığı görüşünde.

Kuzey Carolina Üniversitesi'nde görev yapan anayasa hukuku profesörü Michael Gerhardt, "Hem adalet bakanlığında hem de, ki bu muhtemelen daha önemli, mahkemeler ve anayasal sistemimizde uzun bir süredir başkanın kendisini hukukun üzerine koyamayacağı görüşü hakim" diyor. Bu alanda temel kaynak kabul edilen "Federal Görevden Alma Süreci" adlı çalışmanın altında da Gerhardt'ın imzası bulunuyor.

Gerhard, "Teknik olarak bir başkan kendisi hakkında af çıkarma teşebbüsünde bulunabilir, ancak o zaman bunun kendisinin yanına kâr kalıp kalmayacağı sorusu ortaya çıkar" diyor.

Daha önce "Başkanlar, Aflar ve Savcılar" isimli çalışmanın sahibi olan hukuk profesörü Peter Shane ise, "Hem kurucu neslin öngörülerini hem de anayasanın temel ilkelerini göz önüne alırsak, kendini affetme kuvvetinin mevcut olmadığı bence gayet açık" diyor.

"Görevden alma söz konusu olabilir"

Uzmanlar, Başkan Trump'ın bu yönde emsalsiz bir güç girişimine kalkıştığı takdirde ABD Kongresi'nin muhtemelen konuya müdahil olup hukuk uzmanlarından profesyonel görüş alma yolunu seçeceği görüşünde.

Diğer yandan Shane, "Kongre üyelerinin "kendini af" durumunu, başkanın görevden alınmasına yol açacak bir suç olarak değerlendirmesi pek mantıksız değil" diyor. Shane, bunun başkan nezdinde kendisini "anayasaya aykırı bir biçimde hukukun üzerine koyma teşebbüsü" olacağını savunuyor.
Gerhardt ise Trump'ın kendisi hakkında af çıkarmaya kalkışması ve Kongre'nin buna tepki vermemesi durumunun gelecekteki başkanların da yararlanabileceği "tehlikeli bir emsal" oluşturacağı görüşünde.

Başkan'ın avukatlarından olan, eski New York Belediye Başkanı Rudy Giuliani, Pazar günü ABC televizyonuna yaptığı açıklamada, gerekli gördüğü takdirde Trump'ın kendini affedebileceğini ama bunu "yapacağını zannetmediğini" belirtmişti. Harvard Üniversitesi'nde görev yapan anayasa hukuku profesörü Laurence Tribe ise, Trump'ın sözlerini "gülünç" ve "yasal fantezi" olarak değerlendirmişti.

Anayasa ne diyor?

Gerhardt ve Shane, söz konusu bir özel af yetkisinin Anayasa tarafından açık bir biçimde sınırlandırılmadığına da dikkat çekiyor.

ABD Anayasası'nın ikinci maddesi, Başkan'ın özel af yetkisine kısaca değinerek "görevden alınma durumları dışında" Başkan'ın "cezayı erteleme ve af yetkisi olduğuna" vurgu yapıyor.

Ancak Anayasa kendini affetme gibi bir yetkiyi sınırlandırmadığından ve ABD tarihinde hiçbir başkan böyle bir yetki talep etmediğinden ötürü, ABD hukukunda henüz emsal teşkil eden bir vaka bulunmuyor. Dolayısıyla Başkan Trump kendisi hakkında başkanlık affı çıkarmaya karar verdiği takdirde, Amerikan siyaset ve hukuk sistemi kendisini alışılmadık bir durumun içerisinde bulabilir.

20 Ocak 2017'den bu yana başkanlık koltuğunda oturan Trump, şu ana kadar başkanlık affını birkaç kez kullandı.

DW,rtr/BÜ,GY

© Deutsche Welle Türkçe