Türkiye ve ABD'den ortak vizyon

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndaki görüşmelerinden sonra Türk ve Amerikan dışişleri bakanları, bir süredir üzerinde çalıştıkları Ortak Vizyon Belgesi’ni kamuoyuna açıkladı. Böyle bir belgeye neden gerek duyulduğunu anlatan Gül, ABD ve Türkiye arasındaki ilişkilerin demokrasi, insan haklarına saygı ve serbest piyasa ekonomisi üzerine oturduğunu kaydeden Gül sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu değerleri paylaşıyoruz ve bütün dünyada da bunların gerçekleşmesini arzu ediyoruz. Bundan dolayı çok yakın bir işbirliği içerisindeyiz, bölgesel ve uluslararası olaylarda. Bütün bunları bir kağıt üzerine döküp, bunları bir referans noktası gibi kabul etmek çok faydalı diye düşündük.”

Belgede ne var?

İki sayfalık Ortak Vizyon belgesinde iki ülke, Ortadoğu’da demokrasinin yayılması, Arap - İsrail çatışmasının kalıcı çözümüne yönelik çabaların desteklenmesi ve İran’ın nükleer programı konularında birlikte çalışma güvencesi veriyor. Aynı zamanda Kıbrıs Türkleri üzerindeki izolasyonun kaldırılması ve PKK’ya karşı mücadele edilmesi de belgede yeralıyor.

Belgede ABD’nin, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyeliğini ve sürmekte olan üyelik sürecini desteklediği de özellikle vurgulanıyor. Bu amaçla iki ülke arasında bir de “yapılandırılmış diyalog” kararlaştırıldı. Bu diyalog kapsamında uzmanların ve siyaset planlama birimlerinin bir araya gelmesi, her iki toplumun geniş tabanlı bir diyalog içine girmesi ve bütün bu sürecin de dışişleri bakanları düzeyinde düzenli temaslarla izlenmesi öngörülüyor.

İran ve Ortadoğu

ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, ikili görüşme sırasında Türk Dışişleri Bakanı Gül’ün, birkaç gün önce İran’da yaptığı görüşmeler ve Türkiye’nin İsrail’le Filistin arasındaki çatışmayı yatıştırmaya yönelik olarak Suriye’yle yürüttüğü temaslar hakkında kendisine bilgi verdiğini açıkladı. Kaçırılan İsrail askerinin derhal serbest bırakılması gerektiğini söyleyen Rice, Türkiye’ye teşekkür etti.

Rice, “Türkiye’nin yaptığı çok yararlıydı. Hamas’ın kaçırılan askeri iade etmesinin zamanı gelmiştir. Hamas üzerinde etkisi olan herkesin bunun gerçekleşmesini sağlamasının zamanı gelmiştir. Ondan sonra yolumuza devam ederiz” dedi.

PKK sorunu

Rice, Kuzey Irak’tan Türkiye’ye yönelik faaliyetine devam eden PKK hakkında da konuştuklarını anlatarak, Türkiye’ye bu alanda da destek vereceklerini bir kez daha tekrarladı ve “Türkiye ve yeni Irak hükümetiyle bu sorun üzerinde çok aktif çalışacağız. PKK’nın eylem yapma, Türkiye’ye karşı terörist saldırılar gerekleştirme olanağı bulmasını kimse istemiyor” diye konuştu.

Amerikan Dışişleri Bakanı Rice, Abdullah Gül’ün, Tahran’da İran yönetimine, uluslararası topluluğun bu ülkenin nükleer programına son vermesini sağlamak amacıyla yaptığı son öneriyi kabul etmesi çağrısında bulunmasından duyduğu memnuniyeti de ifade etti.

Yayımlanın belgenin tam metni:

I. ORTAK VİZYON

Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin belirleyici unsurları; güçlü dostluk bağları, ittifak, karşılıklı güven ve vizyon birliğidir. Bölgesel ve küresel hedeflerimiz bağlamında aynı değerler ve idealler bütününü paylaşıyoruz. Bunlar: barış, demokrasi, özgürlük ve refahın geliştirilmesidir. Bu nedenle, Türkiye ve ABD, birlikte çaba harcamalarını gerekli kılan ortak sınamalar ve fırsatlarla karşı karşıyadır. İstişare ve işbirliğine dönük ortak gündemimizin unsurlarını bu sınama ve fırsatlar şekillendirmektedir.

Ortak vizyonumuzu etkin işbirliği ve yapılandırılmış diyalog yoluyla müşterek çabalara dönüştürmek hususunda anlaşmış bulunmaktayız. Türkiye ve ABD, aşağıda sunulanlar dahil olmak üzere, bütün ortak ilgi alanlarında birlikte çalışmayı taahhüt ederler:

Geniş Orta Doğu'da barış ve istikrarın demokrasi yoluyla yaygınlaştırılması. İsrail-Filistin ihtilafının iki-devletli çözüm temelinde halli dahil, Arap-İsrail ihtilafının kalıcı çözümüne yönelik uluslararası çabaların desteklenmesi.

Birleşik bir Irak'ta istikrarın, demokrasinin ve refahın teşvik edilmesi.

İran'ın nükleer programına ilişkin son P5+1 girişimi dahil diplomatik çabaların desteklenmesi.

Karadeniz bölgesi, Kafkaslar, Orta Asya ve Afganistan'da istikrar, demokrasi ve refaha katkıda bulunulması.

Kıbrıs sorununa BM gözetimi altında adil ve kalıcı, kapsamlı ve karşılıklı olarak kabul edilebilecek bir çözüm sağlanmasının desteklenmesi ve bu bağlamda Kıbrıs Türklerinin üzerindeki izolasyonun kaldırılması.

Enerji güvenliğinin, kaynak ve güzergahların Hazar havzasından olanları da dahil olmak üzere çeşitlendirilmesi suretiyle geliştirilmesi.

Transatlantik ilişkilerin güçlendirilmesi ve NATO'nun dönüşümü.

PKK ve buna bağlı örgütlerle mücadele dahil olmak üzere terörizme karşı konulması.

KİS yayılmasının önlenmesi.

İnsan ticareti, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı ile mücadele edilmesi.

Dinler ve kültürler içinde ve arasında anlayış, saygı ve hoşgörünün artırılması.

Uluslararası sınamalara ve ortak endişe kaynağı olan krizlere çözüm bulunmasında etkin çok-taraflı çabaların birlikte teşvik edilmesi.

ABD, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyeliğini ve sürmekte olan üyelik sürecini kuvvetle destekler.

Danışma ve işbirliğimiz, ekonomik ve ticari ilişkiler ve yatırımlar; savunma/askeri işbirliği; bilim ve teknoloji ile kamu diplomasisi çabaları ve değişimleri başta olmak üzere güçlendirilmiş ikili ilişkileri de kapsayacaktır.

II. YAPILANDIRILMIŞ DİYALOG

Türkiye ve ABD çeşitli düzeylerde birçok danışma kanalını kullanmakta olup, stratejik ortaklığımızı daha etkin ve sonuca yönelik kılacak daha yapılandırılmış bir çerçeve geliştirmenin zamanı gelmiştir.

Tesis edilmiş bulunan Yüksek Düzeyli Savunma Grubu (YDOSG), Ekonomik Ortaklık Konseyi (EOK) ile Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması (TİFA) danışma mekanizmalarına ek olarak, birbirini destekleyici nitelikle dört kulvar öngörmekteyiz:

a) Uzman Düzeyinde Danışmalar: Ortak ilgi alanlarına ilişkin olarak uygun görülecek sıklıkta düzenlenecektir.

b) Siyaset Planlama Danışmaları: Siyaset Planlama Birimleri arasında düzenli toplantılar yapılarak, yaklaşımlar, yönelimler ve gelişmeler stratejik bir açıdan irdelenecek ve izlenecek politikalar ile kullanılacak imkanlar zımnında uygun görülecek şekilde önerilerde bulunulacaktır.

c) Geniş-tabanlı Diyalog: İlişkilerimizin kapsamını geliştirmek ve çeşitlendirmek konusundaki kararlılığımız çerçevesinde, iş grupları, medya, sivil toplum, bilim adamları ve mühendisler, akademisyenler, düşünce kuruluşları, eğitmenler ve öğrenciler arasında ikili düzeydeki değişimleri etkin şekilde teşvik edeceğiz. Türkiye Büyük Millet Meclisi ile ABD Kongresi arasında diyalog fırsatlarını da özendireceğiz.

d) Yüksek Düzeyli Gözden Geçirme: Kapsamlı ve zamanlı değerlendirmeler ve yönlendirmeler sağlamak amacıyla yılda en az bir kez Müsteşar düzeyinde gözden geçirme çalışması yapacağız.

Son olarak, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı ve ABD Dışişleri Bakanı, bu ortak vizyon ve yapılandırılmış diyaloğu geliştirmek için düzenli temaslarını gerektikçe sürdüreceklerdir.