Steinbach’dan provokasyon uyarısı

Danimarka basınında Hz. Muhammed’i terörist olarak tasvir eden karikatürlerin Almanya’nın Die Welt gazetesi ile Fransa’nın France Soir'da ile birlikte 7 ayrı Avrupa ülkesinin basının yer alması tartışmaların alevlenmesine neden oldu. Aynı karikatürlere yer veren Avrupa basını, bu tutumlarını basın özgürlüğüne destek olarak nitelendirirken, Müslümanlar karikatürlere tepkisini sürdürüyor.

Bu arada olayın büyüdüğü Fransa’da France Soir gazetesinin genel yayın yönetmeni görevinden alındı ve protestolan Filistin bölgelerine sıçradı. Gelişmeleri değerlendiren Hamburg Şarkiyat Enstitüsü Başkanı Udo Steinbach ise karikatürleri bir provokasyon olarak değerlendirdi. Steinbach, DW Türkçe Servisi Şefi Baha Güngör’ün sorularını yanıtladı…

- Dünya karıştı. Hz. Muhammed’in karikatüreri yüzünden Müslümanlarla Hıristiyanlar çatışıyor. Önce Danimarka’da, şimdi de Avrupa’nın başka başka ülkelerinde gazetelerinde Hz. Muhammed, terörist olarak karikatürize ediliyor. Siz bu konuda de düşünüyorsunuz?

Steinbach: Bu kaygı verici bir gelişme. İslam dünyası, daha doğrus İslam dünyasının bir kısmı ile Batı arasındaki ilşikinin zaten gergin, hatta düşmanca olduğu bir ana denk geldi. Şu durumda sormak gerek: Sanatsal ifade özgürlüğüne bakış açımız nasıl? Her şey mübah mı? Bu karikatürlere baktığımda, çok basit olduklarını görüyorum. Hiçbir yapıcı tarafları yok. Ne siyasi bir mesajları var ne de sanatsal, komik bir içerikleri. Buradan çıkan sonuç şu: Bu tam anlamıyla bir provokasyon ve zamanlama itibarıyla tabii ki kötü bir gelişme.

- İslamiyet'in mizahla ilişkisi nasıl? İslamiyet’te mizah yapılabilir mi?

Steinbach: Bence burada konu İslamiyet değil. Konu Hz. Muhammed. Hepimiz Müslümanlar’ın bu konuda ne denli hassas olduklarını biliyoruz. Putlaştırılır diye resim ve çizimlere izin verilmiyor. “İslamiyette mizah yapılır mı” sorusunu farklı sormak gerek. İslam dünyasında tabii ki mizah var. Sosyal ve siyasi mizah var. Örneğin, Türkiye’de mizah dergileri var. Tamam, Türkiye laik bir ülke. Ama Mısır’a bakın. Mısır’da önemli bir mizah geleneği var. Ve burada mizah sadece dine bulaşmıyor. Bu nedenle İslamiyet’te mizah yapılabir mi diye sormak doğru değil. Burada Hz. Muhammed terörist olarak konumlandırılıyor ve bu da hoş olmayan bir durum.

Peki bu durumda provokasyonun gerekçeleri ne olabilir?

Steinbach: Danimarka’da üç dört yıldır Müslüman göçmenlerle, Danimarkalılar arasında ilişki kötüleşti. Aralarında bir uçurum oluştu. Hatta ırkçılık söz konusu. Bir takım gazeteciler provokasyona yöneldi. Haydi şunlara gösterilim bakalım, biz nerde duruyoruz, sanatsal özgürlükten ne anlıyoruz. Mesele, İslamcı terörü yargılamak değil. Baştan beri tepki yaratacağı bilenen, abartı bir mizah söz konusu. Tepki yaratmak, hatta belki de Müslümanlar’la Batı dünyası arasındaki uçurumu derinletirmek için yapılmış bilinçi bir girişimdi.

- İslam dünyasının tepkisi de abartıı olmadı mı biraz?

Steinbach: Elbette. Ama şu gözününde bulundurmak gerekir. 1989 yılında Salman Rüşdi’ninkine benzer bir olay sözkonusu. Aylarca kimse tepki vermiyor. Fakat sonra meseleyi, İslam dünyası ise Batı’yı çarpıştırmak isteyen aktivistler sahiplenince, tehlike çanları çalmaya başlıyor. Ve böylece mesele, kanımca yanlış boyuta kayıyor.