Rusya'da gazeteci cinayetleri

Amerikan ekonomi dergisi Forbes’in Rusya baskısının yazıişleri müdürü Pawel Klebnikov, iki hafta önce sokakta vurularak öldürüldü. 41 yaşındaki Rus asıllı Amerikalı, Rusya’da son dönemde köşeyi dönen büyük şirketler ile devlet yönetimi arasındaki yasadışı bağlantıları ortaya çıkarmasıyla dikkat çekmişti. Suçluların izi hala bulunamadı. Moskova’da çoğu kişi bu cinayetin aydınlatılabileceği konusunda şüpheli.

Klebnikov’un niçin öldürüldüğü bilinmiyor. "Kremlin’deki Baba" adlı kitabı çoktan piyasaya çıkmıştı. Yazıişleri müdürlüğünü yaptığı Forbes dergisi, Rusya’nın süper zenginleri listesini haftalar önce yayınlamıştı. Görünüşte cinayet için bir neden yoktu.

Rus Gazeteciler Derneği Genel Sekreteri Igor Yakowenko, Klebnikov’un mayın tarlası üzerinde hareket ettiğini belirterek, "Rus iş dünyası gölgeler ile doludur, ışık tutmaya kalkmak çok tehlikelidir" diyor. Klebnikov cinayeti Rusya’da bazı konulara değinmenin ne kadar tehlikeli olabileceğini bir kez daha gösterdi.

Daha önce öldürülen gazeteciler

Geçtiğimiz yıl 9 Ekim tarihinde Tolyatti şehrinde yerel bir gazetenin yazıişleri müdürü, otomobil mafyası ile ilgili çıkan haberinin ardından bıçaklanmış, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmişti. Polis, saldırının soygun amacıyla düzenlendiğini, gazetecinin genç hırsızlara karşı koyduğunu ve bu yüzden suçun kendisinde olduğunu açıkladı. Ama otomobil mafyası ile ilgili yazı yazan selefi de 2002 yılında aynı kaderi paylaşmış, cinayete kurban gitmişti.

Gazeteci cinayetlerine bir başka dikkat çekici örnek de 1995 yılı Mart ayında yaşandı. Gazeteci Dimitri Kolodov hunhar bir cinayete kurban gitti. "Aşırı durumlardaki gazeteciler" derneği müdürü Oleg Pamfilov cinayetin perde arkası ile ilgili şunları söylüyor:

"Dimitri, Moskovski Komsomoletz gazetesinde çalışıyordu ve Rus ordusundaki yolsuzluklar ile ilgili yazıyordu. Çok şey bildiği için öldürüldü. Biri onu arayıp, içinde gizli evrakın bulunduğu bir bavulun kilitli kasada bulunduğunu söylemiş. Dimitri Kodolov bavulu alıp yazıişlerine getirmiş. Tam açtığı sırada da patlama gerçekleşti, bedeni paramparça oldu."

Gazetecilere karşı açılan davalarda artış

Pamfilov, özellikle son dört yıldır gazetecilere karşı açılan davalarda da artış görüldüğünü belirtiyor. İşadamları ve politikacılar itibarlarına zarar geldiği gerekçesiyle açtıkları davalarda maddi tazminat talep ediyor. Yüksek tazminatlar da yayınevi ya da gazetecinin yıkımına neden oluyor. Gazetecilere karşı açılan davaların üçte ikisinde davacıya hak verildiği görülüyor. Yargıçların tarafsızlığı konusunda şüpheler var. Örneğin 1997 yılında Moskova’da bir editöre işlenen cinayetin davasında polis, katillerin otomobili çalmak istediklerini, editörün bu nedenle öldürüldüğünü savunmuştu.

On gün önce öldürülen Pawel Klebnikov bu duruma tepki gösteren kişiler arasındaydı. Klebnikov, bu konuda "Son 5-10 yılda işlenen talimatlı cinayetlerin çoğu niçin aydınlatılamadı? Savcılık artık suçlulara karşı harekete geçmelidir” diye konuşmuştu. Klebnikov’un kendisine düzenlenen cinayetin soruşturmasını bizzat başsavcılık üstlendi. Buna rağmen cinayetin aydınlatabileceğine inananların sayısı fazla değil.