Radar sahası karşılığında vize muafiyeti talebi

Prag’daki Amerikan Büyükelçiliği önünde oluşan kuyruklar uzadıkça uzuyor. ABD’ne seyahat edebilmek için vize kuyruğuna giren bu Çek yüksek okul öğrencisi sıkıntıya katlanmak zorunda olduklarını söylüyor: “Mayıs ayında ABD’ndeki akadaşlarımı ziyaret edebilmek için vize kuyruğuna girdim. Vize mecburiyeti hala kalkmadığı için kuyrukta beklemek zorundayım.”

Avrupa Birliği’nin görünmez bir sınırla bölündüğünü sadece Çekler söylemiyor. Vize almadan ABD’ye seyahat edebilen Avrupalılar batıda, pasaportunu damgalatmadan yeni dünyaya gidemeyenler ise doğuda yaşıyor. Büyükelçilik önnündeki uzun kuyrukta bekletilenler arasında öfkeli olanlar da var: “Amerikalı istediği zaman buraya gelebiliyor, ama biz aşağılanıyoruz. Vize dilenirken, istedikleri her belgeyi getiriyor, banka hesaplarımızı gösteriyor ve kişisel bilgilerimizi de veriyoruz. Bir aydır uğraşıyoruz. Halbuki turist olarak gidecektik. Uçak biletlerimizi de aldık. Ama vize verip vermeyecekleri hala belli değil.”

Topolanek: Ekonomik yarar daha önemli

Diğer ülkeler gibi Çek hükümetinin de konuyu ikili görüşmelerin gündemine alması bundan. Başbakan Mirek Topolanek’in elinde vize karşılığında kullanabileceği bir koz var. ABD uzun zamandır, füzesavar projesi kapsamında Çek Cumhurriyeti’nde radar tesisleri kurmak istiyor. Vize mecburiyetinin kaldırılması karşılığında Amerikan radarlarına onay vereceği ileri sürülen Çek Başbakanı bu haberleri yalanladı ve füzesavar projesi açısından ülkesini ilgilendiren çok daha önemli konular bulunduğunu söyledi: “Amacımız ülkemiz için en iyi şartları elde edebilmek. Radar istasyonunun inşaasına Çek şirketlerinin de katılmasını istiyoruz. Çünkü hükümetimiz bu projenin ülkeye ekonomik yarar sağlamasına mutlak öncelik tanıyor.”

Prag’daki siyasi gözlemcilere göre Başbakan Topolanek, vize mecburiyeti kalktığı takdirde seçmen nezdinde itibar kazanacağını düşünüyor. Ancak vize konusunu uluslararası güvenlik politikasını ilgilendiren önemli bir konuyla irtibatlandırmaktan rahatsızlık duyduğu ve bu nedenle iki konnunun birbiriyle ilgisi olmadığını savunduğu da öne sürülen görüşler arasında. Başkan Bush da geçen yılki Prag ziyareti sırasında vize konusunun Topolanek açısından nne kadar önemli olduğunu vurgulamıştı: “İkili ilişkiler açısından önem arzeden bir dizi konuyu görüştük. Çekler için vize muafiyetinden daha önemli konu olmadığını gördüm.”

Brüksel’in rahatsızlığı

İki ülke arasında sefer yapan yolcu uçaklarına silahlı Amerikan muhafızların alınması Brüksel’i rahatsız ediyor. Birlik Komisyonu, ‘güvenlik elemanını uçağa biz bindiririz’ diyor. Prag yönetiminin ABD’ye, AB tarafından izin verilenden daha fazla yolcu sicili aktarması da Brüksel’de olumsuz karşılanıyor. Kaldı ki vize kuyruğuna giren Çekler de hükümetin böyle bir pazarlığa girişmesinden memnun değil: “Radara vize değiştokuşu hoşuma gitmiyor. Bu radarların ülkemizin başına ne işler açabileceğini kimse kestiremiyor. Radar kurma karşılığında vize kaldırılırsa, ödediğimiz bedel çok yüksek olur.”