Petrol fiyatlarının önlenemeyen yükselişi
18 Ağustos 2004Ham petrol çıkarıldığı ülkeye bağlı olarak farklı kalite ve fiyat etiketleriyle piyasaya sunuluyor. Deutsche Bank’ın hammadde uzmanı Konrad Eigner, aradaki farkı şöyle açıklıyor:
”Her petrol türü farklı ürünlere yönelik olduğundan fiyatlar da değişkenlik gösterebiliyor. Kış aylarında, kalörifer yakıtının üretiminde kullanılan petrol daha çok tüketiliyor. Talep bu petrol doğrultusunda ağırlık kazanıyor. Fiyat farkları ve oynamaların nedenini böyle basit şekilde izah etmek mümkün.”
WTİ, İngilizce West Texas İntermediat’in kısaltması. WTİ petrolü denince, Amerika Birleşik Devletleri’nin Texas ve Oklahoma eyaletlerinde çıkarılan petrol akla geliyor. Brent petrolüyse Kuzey Denizi’nden çıkarılan farklı petrollerin karışımına verilen isim. Bir de Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) adını taşıyan petrol var. OPEC petrolünün fiyatı, 7 OPEC üyesi ülkesi tarafından belirleniyor. OPEC petrolünün fiyatı, genelde brent petrolünün bir kademe altında yer alıyor.
WTİ'nin fiyatı New York borsasında belirleniyor
WTİ petrolü ortalama brent petrolün iki dolar üstünde yer alıyor. Brent petrolün fiyatıysa Londra’daki Uluslararası Petrol Ticareti (İPE) kurumunda belirlenir. Diğer petrol türlerinin fiyatları, genellikle brent petrolü baz alınarak netleştirilir. Petrol türlerü sınıflandırılırken, ağır ve hafif petrol ayrımı da yapılır. Hafif petrolün işlenmesi, bir başka deyişle rafine edilmesi daha kolaydır. Ağır petrol, kalorifer yakıtının üretiminde kullanılır.
Dünyanın petrol rezervleri konusunda da kesin bir rakam ortaya konulamamaktadır. BP’nin son tahminine göre rezerv, 1 trilyon 150 milyar varil dolayında. Bu tahmin, 2002’deki tahminin yüzde 10 üzerinde. Hammadde uzmanı Konrad Eigner, petrolün çıkarılması sırasında yaşanan zorlukların da fiyata yansıdığını belirtiyor:
”Ham petrol fiyatı 20 dolar civarında seyredenken bazı alanlarda petrol kuyuları açmak hiç de akıllıca bir yatırım değildi; verimlilik sağlanamıyordu. Oysa fiyat şimdi uygun düzeye yükselmiştir. Fiyat ne kadar yükselirse yeni petrol kaynaklarına ulaşmak da o kadar karlı bir iş haline geliyor.”
ABD'nin etkisi
Petrol fiyatlarının yükselmesinde Amerikan rafinerilerinin tam kapasiteyle çalışması ve üzerindeki yükü Avrupa rafinerilerine aktarması da etkili oluyor:
”70’li yıllardan beri bu rafinerilerin kapasitesinin artırılması için dişe dokunur yatırım yapılmadı. Şimdi yatırım kararı alınsa bile bunun için zaman gerekecektir.”
Elbette dünya genelinde yaşanan jeopolitik sorunlar da ham petrol fiyatlarının artışına neden oluyor. Petrolde fiyat artışı, ekonomik büyümeyi durdurabilecek nitelik taşıyor.