100111 Mediengesetz Ungarn

Macaristan'ın bu yıl yürürlüğe giren basın yasası ifade özgürlüğünü kısıtlayacağı gerekçesiyle eleştiriliyor.

Geçtiğimiz hafta Macaristan Başbakanı Viktor Orban yapılan eleştirilerin haklı çıkması halinde yasada değişiklik yapabileceklerini söyledi. Son olarak da Macaristan Dışişleri Bakanı Janos Martonyi basın yasasındaki bazı ifadelerin çok geniş kapsamlı olduğunu itiraf etti.

Medyaya ağır sorumluluk

Macaristan’ın yeni basın yasası yaklaşık 200 sayfadan oluşuyor. Yasa birkaç başlık altında çeşitli konuları düzenliyor. Bir kısmı bir senaryoyu andırıyor ve Macar toplumunda huzurun nasıl sağlanabileceğini ele alıyor. Bu bölümde haberlerde azınlıkların korunması, Macar dili ve kültürünün korunması, ulusun birlikteliğinin dikkate alınması ön görülüyor. Aile ve evliliklerin onurlu bir şekilde ele alınması gerektiğinin de belirtilmesi Hükümet’in muhafazakâr imzasını taşıyor. Ayrıca 83. paragrafta bir haberin dengeli olması ve sorumluluk bilinciyle yazılması gerektiği yer alıyor. Macar yazar György Dalos böyle geniş kapsamlı ifadeler içeren basın yasasının uygulanmasında sorunlar yaşanacağı görüşünde:

“Bir gazete bir konu hakkında yazar diğeri aynı konu hakkında farklı bir şey yazar böylece denge sağlanır. Siyasette dengenin sağlanması da bu demektir. Bir örnek vereyim affedersiniz bu sadece bir örnek; Kültür Bakanlığı Müsteşarının aptal olduğunu düşünüyorsam bunun üzerine bir yazı yazmalıyım. Ama o çok akıllı bir insan.“

Hükümet medyayı denetleyebilecek

Yazılan haberlerde azınlıklar ile gençlerin korunması ve aşağılayıcı, Yahudi düşmanı yazılar yayınlanmasının yasaklanmasında yazar György Dalos bir sorun görmüyor. Ancak yasanın tam anlamıyla problemli olan bölümleri var. Örneğin yeni oluşturulan Medya Denetleme Kurulu. Bu kurulun soruşturma başlatma yetkisi var. Yüz binlerce euroya varan cezalar verebilecekler. Diğer ciddi bir sorun da Medya Denetleme Kurulu’nun Başkanı Annamária Szállai Başbakan tarafından dokuz yıllığına atandı. Kurulun Başkanı Salay da Genel Müdürü süresiz olarak atayabiliyor. Bu şekilde Medya Denetleme Kurulu’nun üst kademelerine Başbakan Viktor Orban’ın yandaşları yerleşti. Böylece Hükümet partisi yıllarca medya üzerinde kontrolü elinde tutma olanağına sahip. Ayrıca medyanın görevleri de yasa da oldukça kabarık. Örneğin medyanın görevleri arasında toplumsal huzurun ya da siyasi dengenin korunması gibi ifadeler yer alıyor.

Hükümetten itiraf

Macaristan Dışişleri Bakanı Janos Martonyi yasaya gelen bazı eleştirileri haklı buluyor:

“Yasada bazı ifadelerin fazla geniş kapsamlı olduğu konusuna katılıyorum. Bu durumda iki seçenek var : Ya yargı uygun kararlar verecek ya da ek düzenlemeler getirilecek. O zaman Denetleme Kurulu'nun somut itirazlarını ya da değişiklikleri uygulama imkânımız olur.”

Diğer yandan medya yasasının incelenmesi zaman alacak. Avrupa Birliği Mart ayına kadar yeni yasa hakkındaki görüşünü bildirmeyi planlıyor. Macar Hükümeti’nin yeni basın yasasındaki geçiş süresi nedeniyle muhtemel cezaların ilk kez uygulanması Temmuz ayını bulacak. Ancak o zaman da Polonya AB Dönem Başkanlığını Macaristan'dan devralmış olacak.

© Deutsche Welle Türkçe

Stephan Ozsvath / Deniz Eğilmez
Editör: Ahmet Günaltay