Körfez'de kutuplaşma

İran ile diplomatik ilişkileri kesen Suudi Arabistan, İran ile tüm uçuşları durdurma kararı aldı. Suudi Arabistan haber ajansı SPA'nın Sivil Havacılık Kurumu'na dayandırdığı habere göre, tüm havayolları şirketlerine İran'a yapılan ve İran'dan yapılan uçuşların durdurulması talimatı verildi. Suudi Arabistan pazartesi günü yaptığı açıklamada İran ile ticari ilişkileri de durdurduğunu açıkladı.

Suudi Arabistan'ın cumartesi günü nüfuzlu Şii din adamı Nimr el Nimr ve 46 kişiyi idam etmesinin ardından cumartesi gecesi İran'da yoğun katılımlı protesto gösterileri düzenlenmiş, Tahran'daki Suudi Arabistan Büyükelçiliği ve Meşhet Konsolosluğu öfkeli kalabalık tarafından ateşe verilmişti. Suudi Arabistan pazar akşamı İran ile diplomatik ilişkileri durdurduğunu bildirmişti.

Suudi Arabistan'ın ardından Bahreyn ve Sudan da İran ile diplomatik ilişkileri kesti. Kuveyt, İran‘daki Suudi Büyükelçiliğine saldırıyı kınayarak Suudilere destek açıklaması yaptı. Birleşik Arap Emirlikleri de İran ile diplomatik ilişkilerin derecesini düşürerek Tahran‘daki Büyükelçisini geri çekti.

Dünya endişeli

Körfez'de tırmanan gerginlik dünya güçleri arasında büyük endişe yaratırken, çok sayıda ülkeden itidal çağrısı geldi. ABD'nin ardından Çin, Rusya ve Fransa da krize diplomatik çözüm çağrısı yaptı. Almanya'da hükümet sözcüsü Steffen Seibert, iki ülkeyi diyaloğa çağırarak, “İki ülke arasındaki ilişkiler, Suriye ve Yemen'deki krizlerin çözümü ve tüm bölgenin istikrarı için kilit önem taşımaktadır“ diye konuştu.

Rusya, Tahran'daki Suudi Arabistan Büyükelçiliğine düzenlenen saldırıyı kınayarak, diplomatik temsilciliklere saldırının hiç bir zaman meşru bir protesto yolu olmayacağını vurguladı. Rusya Dışişleri Bakanlığı bölgede giderek kötüleşen durumdan büyük endişe duyduğunu belirterek, iki tarafı da gerilimi daha da tırmandıracak adımlar atmamaya ve itidale çağırdı.

BM'den mekik diplomasisi

BM Genel Sekreteri Ban ki Moon'un da Suudi Dışişleri Bakanı ile bir telefon görüşmesi yaparak, İran ile diplomatik ilişkilerin kesilmesi kararından duyduğu derin eleştiriyi ifade ettiği bildirildi. BM sözcüsü, Ban'ın pazar günü de İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile görüştüğünü ve iki tarafı da durumu daha da kötüleştirecek eylemlerden kaçınmaya çağırdığını kaydetti.

Diğer yandan BM'nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura'nın pazartesi gecesi Suudi Arabistan'a gideceği, ardından İran'da görüşmelerde bulunacağı bildirildi. BM sözcüsü, de Mistura'nın ziyaretiyle ilgili olarak, “Kendisi Suudi Arabistan-İran ilişkilerindeki krizin çok endişe verici bir gelişme olduğuna inanmakta ve bunun bölgede olumsuz sonuçlar zincirine yol açmasının önlenmesi gerektiğini düşünmektedir“ diye konuştu.

Arap dünyası karıştı

Şiilerin iktidarda olduğu Irak'ta da Suudi Arabistan karşıtı gösteriler düzenlendi. Pazar gecesi iki Sünni camisine düzenlenen saldırılar ülkede etnik gerilimin yeniden canlanması endişelerini beraberinde getirdi. Nimr'in idam edilmesini protesto eden binlerce kişi Suudi Arabistan ile ilişkilerin kesilmesi ve Suudi mallarının boykot edilmesi çağrısı yaptı.

Bahreyn'de de polis, Nimr'in idam edilmesini protesto eden gruba göz yaşartıcı gazla müdahale etti. Çoğunluğu Sünnilerin oluşturduğu Bahreyn'de 2011 yılında Şiilerin reform ve daha fazla söz hakkı talepleriyle başlattığı isyan Suudi Arabistan'ın askeri yardımıyla bastırılmıştı.

Kahire merkezli Arap Birliği, Suudi Arabistan'ın isteği üzerine pazar günü bir acil durum toplantısı yapılacağını bildirdi. Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed bin Hilli, haftasonunda yapılacak toplantının, ‘İran'ın Suudi Büyükelçilik ve Konsolosluğuna yönelik ihlallerinin ve aynı zamanda Arap iç işlerine karışmasının kınanması‘ amacı taşıdığını belirtti.

© Deutsche Welle Türkçe

AP,dpa,AFP,rtr / BK,EC