Kosova’nın geleceği çıkmazda

Birleşmiş Milletler, Sırbistan’a bağlı Kosova’nın geleceğini tartışmak üzere Kosovalı Arnavut ve Sırpları Viyana’nın muhteşem Auersperg Sarayı’na davet etmişti. Ancak Kosova’da kavgalı iki toplumun temsilcileri, Avusturya’nın başkentinde de ayrı salonlarda oturarak pazarlık etti. Birleşmiş Milletler’e bağlı arabulucular da bu salonlar arasında mekik dokudu.

Hem Arnavutlar’ın, hem de Sırplar’ın değer verdiği arabulucu Avusturyalı Albert Rohan’ın hastalığı nedeniyle buluşmada yer almaması, daha baştan ümitsizliğe yol açtı. Sonuçta, pazarlıkları yöneten Bernhard Schlagek basına başarısız kaldığını hayal kırıklığı içinde itiraf etti. Şimdi taraflar birbirine, toplantı öncesine göre neredeyse daha uzak.

Arnavutlar’ın planı

Sırplar, ülkelerinin Kosova’dan doğduğuna inanıyor. Ortaçağ’daki Sırp İmparatorluğu’nun merkezini oluşturan bu bölgeye, Priştine’den gelen Arnavut heyetinin arzu ettiği gibi bağımsızlık vermeye Belgrad’ın razı olması çok güç. Oysa bugün Arnavutlar, Kosova nüfusunun ezici çoğunluğunu oluşturuyor. Her on Kosovalı’dan dokuzu Arnavut. Sırplar’ın çoğunlukta olduğu köy ve kasabalar eyaletin sadece kuzeyinde.

Arnavut heyetinin başkanı Veton Surroi, Viyana’daki pazarlıklardaki stratejilerinin bağımsızlık karşılığında Sırplara geniş kapsamlı azınlık hakları tanımak olduğunu belirterek şunları söyledi: “Bize göre gelecekte bögemizin idare yasası olabilecek bir belge hazırladık. Bu belgede, Sırplar’ın hükümet ve meclise katılımıyla, resmi dil konusundan, taraflardan birinin ağırlık kazanmasını önleyecek mekanizmalara ve azınlıkta kalan toplulukların temsil olanağına sahip olmasına kadar, önemli her unsuru gözetmeye çalıştık.”

Sırplar azınlık tanımlamasına karşı

Ama Belgrad, azınlık hakları konusunda konuşmayı bile kesinlikle reddediyor. Bu yüzden Kosovalı Sırplar’ın üç temsilcisi, Viyana’daki toplantıya katılmadı. Sırplar, azınlık olmayı kabul etmenin, Kosova’nın artık Sırbistan’a ait olmadığını pratikte kabul etmek anlamına gelmesinden çekiniyor. Sırp müzakereci Dusan Batakoviç’e göre, bu kabul edilemeyecek bir durum:

Sırp heyetinin, Sırplar’la Arnavutlar arasında bir uzlaşmanın ancak gerçek görüşmelerle sağlanabileceği inancında olduğunu söyleyen Batakoviç, “Ancak Kosova’nın gelecekteki statüsü ve düzeni hakkında konuşulursa, aynı zamanda azınlık hakları da ele alınabilir. Bir halkın kendi ülkesinin sınırları içinde azınlık olamayacağı herkesçe biliniyor ve bu mantığa da uygun. Buna uygun şekilde Kosovalı Sırplar, kendilerini her zaman Sırbistan’ın bir parçası olarak gördü ve gelecekte de bunu böyle görmeye devam edecekler” diye konuştu.

Bundan sonrası belirsiz

Fakat gelecek belirsizliklerle dolu. Aslında Ağustos ayı içinde iki buluşma daha planlanıyordu. Ama son toplantının başarısız kalmasının ardından, bu da artık kuşkulu. Oysa, savaşın yedi yıl önce sona ermesinden beri Kosova’yı yöneten Birleşmiş Milletler, yakın gelecekte bir karar verilmesi için baskı yapıyor. Finlandiyalı Özel Temsilci Martti Ahtisaari’nin Eylül ayında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne bir çözüm önerisi sunması gerekiyor. Uluslararası kuruluşun en üst organının bu yıl içinde bir karar vermesi olasılığı da var.

Sırbistan’ın geleneksel müttefiki Rusya ise Kosova’nın tam bağımsızlığı için zamanın henüz erken olduğu kanısında olduğunu şimdiden belli ediyor. Rusya’nın Çeçenistan politikası da zaten, Moskova’nın bağımsızlık arzulayan Kosova’ya fazla anlayış göstermeyeceğini ortaya koyuyor. Amerika Birleşik Devletleri’yse tam bağımsızlık çözümünden yana. Washington, sık sık çok sayıda NATO askerinin Kosova’daki KFOR harekatı nedeniyle bu bölgeye çakılıp kaldığına da işaret ediyor.