Kazakistan ekonomisi krizde

Dünya Bankası'nın öngörülerine göre, geçen yıl yüzde 9 oranında büyüme kaydeden Kazak ekonomisi, gelecek yıl yalnızca yüzde 3 oranında büyüyebilecek. Kazakistan'ın eski başkenti Almatı'de emlak fiyatları da 2005 yılından bu yana hemen hemen 10 katına çıktı. Büyüme döneminde bankalar, zenginliğin verdiği özgüvenle, ülkenin döviz kurunu etkileyecek oranda, yaklaşık 46 milyar dolar tutarında dış borç aldı. Ancak hızla gelen bu zenginlik, küresel krize takıldı. Uzmanlar, bu gelişmelerin Kazak ekonomisini daha kırılgan hale getirdiğini, bu nedenle Kazakistan'ın krizden en hızlı şekilde etkilenen ülkeler arasında olduğunu belirtiyor.

Yalnızca ABD sorumlu değil

Komşu ülke Rusya, küresel krizin etkilerini 2008 Eylül ayından itibaren hissetmeye başlarken, Kazak ekonomisi ise 2007 yaz aylarından bu yana krizde. Dünya Bankası ekonomistlerinden John Litwack ise yaşanmakta olan krizin sadece ABD'den kaynaklanmadığını, bankaların tutumunun da krizi derinleştiğini dile getiriyor. Litwack, "bazen Amerika'daki kredi krizinin burada kriz oluşmasına yol açtığı gibi yanlış öngörülerde bulunuluyor. Kredilerin, borçlanmanın ve emlak fiyatlarının aşırı derecede yükseldiği her yerde, bir gün sona geliniyor. Bunun, hızla gerçekleşmesinin nedeni ise sürecin burada daha sakin ilerlemiş olmasıdır. Sadece geçtiğimiz üç yıl içinde bile bankalar, hükümetin bütün uluslararası döviz rezervleri kadar borç aldılar" sözleriyle krizin ülkenin iç dinamiklerinden kaynaklandığını belirtiyor.

Kriz inşaatı vurdu

Kazakistan'da bankaların yanı sıra krizden en ağır şekilde etkilenen bir diğer alan da inşaat oldu. İnşaat şirketlerinin çoğu projelerini sonlardırmak için yeterli finansal kaynağa sahip değil. Hükümet, inşaat sektörü için 3 milyar dolarlık teşvik paketi açıkladı. Ancak uzmanlar, ucuz devlet kredilerinin bile pek çok yatırımı karlı hala getirmeye yetmediğini belirtiyor, zira ülkede emlak fiyatları yarı yarıya düşmüş durumda.

Hükümetin 1997 yılında başkenti Almatı'den Astana'ya taşıması da inşaat alanındaki patlamanın nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. Şimdi devam eden olumsuz eğilimin önüne geçilemiyor.

Petrol gelirleri yetmedi

Dünya Bankası ekonomistlerinden John Litwack'e göre, ülkenin petrolden elden ettiği gelir de artık kötü gidişatı engellemeye yetmedi. Litwack, "Kazakistan bir yıl önce krize karşı çok etkin bir mücadele sergiledi. Ancak petrol ve hammadde fiyatları bu kadar yükselmeseydi, krizle mücadele oldukça zorlaşırdı. Şimdi durum biraz daha farklı. Şimdi de hammadde fiyatları yatırımcıları endişeye sürükleyecek kadar düşük" dedi.

Hammaddeden elde edilen gelir sayesinde Kazakistan'da hükümet geçtiğimiz yıllarda 27 milyar tutarında bir istikrar fonu ile tasarrufa gitti. Hükümet bu fon ile krizle mücadeleyi sertleştirmek istiyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, 21 milyar dolarlık bir teşvik paketi ile ekonomiyi canlandırmayı hedefliyor. Bu teşvik paketinden bankaların, inşaat sektörünün, orta sınıfın ve sanayinin faydalanması amaçlanıyor.