Kararın zamanlaması tartışılıyor

Iraklı politikacılar, Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin’in yargılandığı Duceyl katliamı davasında 148 Şiinin ölümünden sorumlu bulunup idam cezasına çarptırılmasını genelde memnuniyetle karşıladı. Irak Başbakanı Nuri el Maliki, kararla ülke tarihindeki karanlık bir devrin sona erdiğini belirtti. Maliki, kararla Duceyl’de yakınlarını kaybedenlerle Saddam Hüseyin döneminde madur olmuş herkesin adalete kavuştuğunu kaydetti.

Kararı Paris ziyareti sırasında öğrenen Irak Devlet Başkanı Celal Talabani ise “Davanın adil biçimde görüldüğüne inanıyorum... Irak yargısının bağımsızlığını tanımak zorundayım. Kararı, başlayan temyiz sürecinin olumlu ya da olumsuz etkilememek için yorumlamak istemiyorum,” diye konuştu. Talabani, "idam kararının temyiz edilmesinin ve iç hukuk yollarının tüketilmesinin ardından, kendi imzasına gerek olmadan kararın uygulanabileceğini" belirtti. "Saddam'ı yargılayan mahkemenin uygulamaya yönelik karar verme yetkisi olduğunu" hatırlatan Talabani, devlet başkanının bu kararı imzalama durumunda olmadığını ifade etti. Yasalar gereği, Saddam Hüseyin'in idam cezasının infazından önce işlediği bütün suçlardan yargılanması gerektiğini belirten Talabani, bu konularda mahkemenin özgür bir biçimde karar verme yetkisine sahip olduğunu ve hükümetin duruma müdahale edemeyeceğini sözlerine ekledi.

Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari ise “Bugün tarihi bir gün” diyerek Iraklıların hükmü sevinçle karşıladığını söyledi. Zebari, “Davanın adil biçimde görüldüğüne, mahkemenin uluslararası standartlara uyduğunu düşünüyorum,” dedi.

Mahkemeye eleştiri var

Uluslarası Af Örgütü ise mahkeme heyetinin taraflı davrandığı eleştirisinde bulundu. Örgütün yöneticisi Malcolm Smart, “Her bireyin, adil yargılanma hakkı vardır,” diye konuştu. AB ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği ise ölüm cezasının infazına karşı olduklarını vurguladı, cezanın uygulanmamasını talep etti. İtalya Başbakanı Romano Prodi de aynı yönde görüş bildiriken Almanya Başbakanı Angela Merkel, ”AB’nin ölüm cezasını reddettiği ve bu konudaki şüpheci tavrı malum. Ama Saddam Hüseyin döneminde işlenen suçların hukuki muhasebesinin yapılması doğru ve önemli,” diyerek düşüncesini dile getirdi.

Saddam Hüseyin de Duceyl davasından ilk kez 2005 hakim karşısına çıktığında, idam cezası alması halinde adi bir suçlu gibi asılarak değil, kurşuna dizilerek ölmek istediğini söylemişti.

Zamanlama tartışma yarattı

Mahkeme karar ABD’de olumlu yankı buldu. ABD Başkanı “Dava, Irakılıların diktatörlüğün yerine yasaları hakim kılma çabasında bir mihenk taşı. Bu, genç Irak demokrasisi ve Irak’ın meşru hükümetinin bir başarısı,”dedi. Demokrat Parti’den politikacılar ise kararın gerçekten olumlu sonuçlar doğurup doğrumayacağını bekleyip görmekten yana.

Kararın Kongre seçimlerinden iki gün önce açıklanması ise ABD’deki tartışma konusu oldu. Bush hükümetinin, kararı Cumhuriyetçi Parti’ye oy kazandırmak için kullandığı iddia ediliyor. Nitekim bizzat Saddam Hüseyin mahkeme kararının ABD’deki Kongre seçimlerinden sonra açıklanması talep etmişti. Ancak Beyaz Saray Sözcüsü Tony Snow ise bu iddiları yalanladı. Snow, “Bu fikir saçma. Çünkü Irak yargısı bağımsız işliyor. Bu Iraklıların bir kararıydı ve bizim mahkemeyi işini yaptığı için övmemiz gerekiyor,” açıklamasını yaptı. ABD’nin müttefiki İngiltere de davanın adil biçimde görüldüğü görüşünde. Avustralya ve İran hükümetleri de kararı memnuniyetle karşıladıklarını açıkladı.

Şiddet önlenemedi

Öte yandan mahkeme kararının açıklanmasından önce Irak genelinde alının sıkı güvenlik tedbirleri ülkede olayların çıkmasını engelleyemedi. Şiiler kararı sokaklarda sevinç gösterileri ile kutlarken Bağdat’ın Sünnilerin oturduğu bir semtine düzenlenen saldırda en az 20 kişi öldü.