Küçük silahlara karşı BM girişimi

BM tarafından da desteklenen “Silahlar Denetlensin” adlı kampanya çerçevesinde hazırlanan rapora göre, yılda yüzbinlerce kişi hafif ve küçük silahların kurbanı oluyor. Raporda ayrıca kalaşnikof hala dünyanın en popüler ölüm makinası. Silahlar Desteklensin Kampanyası’nı yürüten örgütler, kalaşnikof ve diğer hafif silahların satışının denetlenmesini talep eden 1 milyon imzayı Genel Sekreter Kofi Annan’a sundular.

Dünyada 60 yıldır en çok ve denetimsiz satılan silahı olan kalaşnikofun yaratıcısı General Mikhail Kalaşnikov bile, BM’in Küçük ve Hafif Silahların Denetlenmesi Konferansı’na ilettiği mesajda, daha sıkı denetim çağrısı yaptı. BM Genel Sekreter Kofi Annan da tabanca, tüfek, hafif makinalı tüfek gibi silahların “gerçek kitlesel imha silahları” olduğunu söylüyor.

Her yıl 300 bin kişi ölüyor

Tüfekten bazukaya kadar 600 milyon küçük ve hafif silah her yıl 300 bin kişinin ölümüne neden oluyor. BM konferansının açılışından önce dünya kamuoyunun dikkatini bu konuya çeken BM Genel Sekreter Kofi Annan, “Biz kitlesel imha silahlarının kullanımını önlemek için çaba gösteriyoruz, ama Kongo, Darfur ya da başka bir yerde çatışmalar küçük ve hafif silahlarla yapılıyor” dedi.

BM, bundan beş yıl önce küçük ve hafif silahların denetimi için bir eylem programı başlatmıştı. BM’de bugün yapılacak konferansta, bu konuda bir bilanço çıkarılacak. BM’nin hedefi, küçük ve hafif silahların kolayca yapılan kaçakçılığı ve satışını kontrol altına almak. Ancak üye ülkelere bu konuda ancak tavsiyede bulunabiliyor, yani eylem programının bağlayıcılığı yok.

Denetim, sadece üretici ülkeler ve firmaların satışın kontrolüne razı olmaları koşulu ile yapılabilecek. Bu tür silahların askeri depolardan çalınmasının önlenmesi de ancak satışının takibi ile mümkün. Annan, bu nedenle küm üyeleri bu konuda yardımcı olmaya çağırarak “Küçük ve hafif silahların satışı konusunda düzenleme istiyoruz” şeklinde konuştu.

ABD’nin tepkisi

Annan’ın bu tepkisi ABD’de ise tepkiye yol açıyor. Çünkü sadece özel şirketlerin oluşturduğu silah lobisi değil, aynı zamanda Amerikan hükümeti de BM’in küçük ve hafif silahların satışının denetimi planlarına karşı. ABD, her ülke kendi sınırları içinde bu tür silahların sorumluluğunu üstlenebileceğini savunuyor.

ABD’de küçük ve hafif silahların satışı yaygın. Ama bu yüzden her yıl binlerce kişi ya kaza ile ya da hedef olarak yaşamını yitiriyor. BM raporuna göre, her yıl sadece gelişmiş endüstri ülkelerinde 200 bin kişi küçük ve hafif silahların kurbanı oluyor. Bu tür silahların en yaygın olduğu kentlerden New York yönetimi, BM’nin küçük ve hafif silahların denetimi kampanyasına destek verirken, ABD’nin BM nezdindeki büyükelçisi John Bolton da konunun yerinin BM olmadığı görüşünde.

BM’in eylem programında da silah satışının her ülkenin iç hukukuna bağlı olarak düzenlenmesi kabul görüyor, ama kaçakçılığın önlenmesi konusunda başarılı olunamadığında da herkes hemfikir. Bu yüzden de küçük ve hafif silahların satışının denetimine destek veren Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Irene Khan, silahların yanlış ellere geçmesinin sadece üretimden satışa kadar olan yolun takibi ile mümkün olabileceği görüşünde.